دردهای عصبی و روش‌های درمان آن

درد های عصبی، دردهای شدیدی است که در مسیر یکی از عصب‌های انسان به وجود می‌آید؛ علت این دردها ممکن است آسیب یا تحریک عصبی بوده و یا در بسیاری موارد علت آن نامعلوم باشد.

سندرم درد های عصبی عضلانی (سندرم فیبرومیالژی جوانان) چیست؟

فیبرومیالژی (Fibro) یا فیبرومیالژیا (Fibromyalgia) متعلق به گروه”amplified musculoskeletal pain syndrome” “(سندرم درد های عضلانی –اسکلتی تشدید یافته)” می باشد.

فیبرو میالژیا سندرمی است که با درد منتشر و طولانی مدت در سیستم عضلانی-اسکلتی، که اندام فوقانی،تحتانی،کمر،شکم،قفسه سینه،گردن یا چانه را به مدت حد اقل 3 ماه تظاهر می یابد و بهمراه احساس خستگی ، اختلال در خواب وبروز مشکلاتی در سطح توجه ،استدلال و حافظه مشخص میشود.

احساس درد در سرتاسر بدن، حساس شدن بدن نسبت به تماس فیزیکی، خستگی و اختلالات خواب نشانه‌های این بیماری عصبی هستند. همچنین ممکن است پیش از شروع این دردها، یک موقعیت اضطراب آور را تجربه کرده باشید. فیبرومیالژیا باعث ایجاد درد‌های مشخصی در هر دو طرف بدن و بالا و پایین کمر می‌شود.

زنان نسبت به مردان، بیشتر دچار فیبرومیالژیا می‌شوند. زنان در محدوده سنی 20 تا 50 سال بیشترین افراد مبتلا می‌باشند.

بر طبق یک نظریه، افراد دچار فیبرومیالژیا، دارای آستانه درد پایینی هستند. این کاهش آستانه درد، به دلیل افزایش حساسیت مغز نسبت به علامت‌های درد می‌باشد.

محققان بر اساس این نظریه، بر این باورند که تحریک عصبی باعث تغییراتی در مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا می‌شود. این تغییرات شامل افزایش غیر طبیعی در مقدار مواد شیمیایی در مغز (یا تغییراتی در انتقال دهنده‌های عصبی ) می‌باشد.

به علاوه، گیرنده‌های درد در مغز، درد را به یاد می‌آورند و بسیار حساس می‌شوند و این خود دلیلی برای نشان دادن بیش از حد درد می‌باشد.

فیبرومیالژیا باعث یک بیماری دیگر نمی‌شود. اما به خاطر وجود درد و نخوابیدن، بر عملکرد شما در خانه و در محل کار اثر می‌گذارد.
در سال 1990، موسسه روماتولوژی در آمریکا، دو معیار برای تشخیص فیبرومیالژیا ارائه داد:

1- درد منتشره که حداقل برای مدت سه ماه ادامه دارد. درد باید در این مناطق باشد: آرنج، باسن، سینه، زانو، پشت کمر، گردن، قفسه سینه، شانه و ران‌ها (تصویر بالا محل‌های درد را نشان می‌دهد).

2- عدم وجود بیماری دیگری در بدن که درد را ایجاد کند.
هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد. تنوع داروها می‌تواند علائم این بیماری را کنترل کند. ورزش کردن، شل کردن عضلات و مفاصل و کم کردن استرس، در این بیماری بسیار مهم و کمک دهنده است.

بیشتر بخوانید: بلاک عصبی چیست و انواع آن

علائم و نشانه ‌های بیماری فیبرومیالژیا

فیبرومیالژیا باعث بروز مناطق درد در بدن می‌شود.

دردی که در این نواحی احساس می‌شود، یک درد پیوسته‌ است.

اگر فرد در ۴ ناحیه از ۵ ناحیه‌‌ ای که جهت این بیماری مشخص است احساس درد داشته باشد، پزشک تشخیص می‌دهد که او به این بیماری مبتلا است. به نوع دردی که در این بیماری احساس می‌شود، درد منتشر و یا گسترده گفته می‌شود.

برای تشخیص بیماری روی نقاطی خاصی از بدن که درد ماهیچه‌ای – استخوانی دارند و شدت درد و مدت زمان آن تاکید می‌شود.

دیگر علایم فیبرومیالژیا عبارتند از:

1. خستگی
2. مشکلات خواب
3. خوابیدن برای مدت طولانی، بدون اینکه فرد احساس کند که به اندازه کافی استراحت کرده است.
4. سردرد
5. افسردگی
6. اضطراب
7. مشکلات تمرکز و توجه کردن
8. درد در پایین تنه
9. خشکی چشم
10. مشکلات مثانه مانند کیست بینابینی مثانه
11. در افراد مبتلا به فیبرومیالژیا، مغز و رشته‌های عصبی مختل شده و یا سیگنال‌های درد را بیشتر نشان می‌دهد. از طرفی عدم تعادل مواد شیمیایی در مغز بر احساس درد تاثیر خواهد گذاشت. بیماری فیبرومیالژیا همچنین بر سطح انرژی بدن اثر می‌گذارد.
12. اختلالات هوشیاری و حافظه (فیبرو فوگ | فوگ)
    فیبرومیالژیا فوگ (Fibromyalgia fog) یا فیبرو فوگ یا مه مغزی (brain fog) نوعی از بیماری است که بیمار در آن با مشکلات حافظه و تمرکز دست و پنجه نرم می‌کند، از نشانه های آن می‌توان به موارد زیر اشاره کرد:
13. اختلال حافظه
14. تمرکز دشوار
15. سخت هوشیار ماندن

بر اساس مطالعاتی که در سال ۲۰۱۵ انجام شده است، گاهی مشکلات مغزی و روانی ناشی از فیبرومیالژیا فوگ از دردی که بیماری ایجاد می‌کند، آزار دهنده تر خواهد بود.

علایم بالینی

ویژگی‌های اصلی فیبرومیالژی درد منتشر در بافت نرم است که معمولاً با جملاتی نظیر سوزش، خارش و … بیان می‌شود. درد ممکن است در گردن، پشت، سینه، بازوها و پاها حس شود.

به‌علاوه بیماران ممکن است از خشکی صبحگاهی، خستگی، اختلالات خواب یا سردرد شاکی باشند. بیماری‌های شایع همراه شامل سندرم روده تحریک پذیر، سندرم خستگی مزمن، افسردگی، سردرد مزمن، آلرژی‌های دارویی متعدد، سندرم پیش از قاعدگی و اختلالات اضطرابی است.

معاینات فیزیکی غیر از وجود tender pointها (نقاط قرینه در عضلات و اتصالات تاندونی دربدن نرمال است.

اختلالات همراه بافت همبند، بیماری‌های روانی، اختلالات خواب و عفونتهای مزمن ارزیابی بیماران با درد و تندرنس که کرایتریای فیبرومیالژی را پر می‌کنند، مشکل کرده‌است.

همپوشانی علائم فیبرومیالژی با سایر بیماری‌های با اتیولوژی ناشناخته، مانند سندرم خستگی مزمن، بررسی‌های اضافه در تشخیص را ضروری می‌سازد.

تشخیص‌های دیگری که باید مد نظر باشد شامل هایپوتیروئیدیسم، میوپاتیهای ناشی از دارو (به عنوان مثال HMG-CoA inhibitorها)، پلی میالژیا روماتیکا، سندرم درد میوفاسیال، بیماری لایم، مالتیپل اسکلروزیس، میوپاتی متابولیک، افسردگی، سندرم تمپرومندیبولار و سایر بیماری‌های روماتولوژیک است.

دلایل فیبرومیالژیا

پزشکان از علت ایجاد بیماری فیبرومیالژیا اطلاعی در دست ندارند، با اینهمه به احتمال زیاد چند عامل با هم در ایجاد آن دخیل هستند. این عوامل عبارتند از:

ژنتیک: از آن جایی که فیبرومیالژیا معمولاً در خانواده‌ها دیده‌ می‌شود، جهش‌های ژنتیکی خاصی ممکن است وجود داشته باشد که شما را بیشتر مستعد ابتلا به این اختلال ‌بکند.
عفونت: بعضی بیماری‌ها ظاهراً عامل شروع یا تشدید فیبرومیالژیا هستند.
ضربه شدید جسمی یا عاطفی: اختلال استرس پس از وقوع ضربه تکان‌دهنده با فیبرومالژیا مرتبط بوده است.

چرا فیبرومیالژیا باعث ایجاد درد می شود؟

محققان معتقدند تحریک عصبی مکرر باعث تغییر فعالیت مغز افراد مبتلا به فیبرومیالژیا شود. این تغییر شامل افزایش غیر طبیعی سطح برخی از مواد شیمیایی خاص (انتقال دهنده های عصبی) در مغز است که باعث ایجاد درد می شود.

همچنین به نظر می رسد که گیرنده های درد در مغز نوعی حافظه از درد را ایجاد می کنند و دچار حساسیت بیشتری می شوند، به این معنی که در برابر سیگنال های درد واکنش شدیدتری نشان می دهند.

تشخیص

تشخیص فیبرومیالژیا بالینی است. بر اساس معیارهایای سیآر (ACR) :
1. وجود سابقه درد مزمن(بالای ۳ ماه) و منتشر (بالا و پایین کمر و دو طرفه)
2. درد در ۱۱ نقطه از ۱۸ نقطه حساس در معاینه (لمس) تشخیصی

کرایتریای انجمن روماتولوژی آمریکا برای سندرم فیبرومیالژی، فیبرومیالژی را به عنوان سندرمی با درد منتشر و تندرنس در ۱۱ یا بیشتر از ۱۸ نقطه مشخص تعریف کرده است. بررسیهای آزمایشگاهی و رادیولوژیک معمولاً غیرقابل اطمینانند .

چگونه می­توان فیبرومیالژیا را درمان کرد؟

مهم­ترین هدف در درمان فیبرومیالژیا کاهش درد و از سوی دیگر بهبود خواب و عملکرد بیمار است. پیشنهاد­های درمانی موثری برای فیبرومیالژیا توسط سازمان­های مختلف با الویت­های متفاوت ارائه شده است، اما درمان این بیماری عموماً شامل موارد زیر است:

• روش­های درمانی غیر دارویی شامل ورزش­های هوازی
• روش­های درمانی دارویی
• روش­های درمانی مرکب از موارد بالا
  از آن جا که نمی توانیم تغییر واقعی درد بیمار را اندازه گیری کنیم، میزان تاثیر واقعی داروها در کاهش درد ناشی از فیبرومیالژیا، تخمینی است و اثر بخشی روش­های درمانی با کاهش احساس درد بیماران و بهبود عملکرد آنها در فعالیت­های روزانه سنجیده می­شود.
• برخی منابع روش­هایی نظیر سوزن درمانی را نیز موثر دانسته‌­اند.