فتق دیسک گردن چیست؟

زمانی که فتق دیسک گردن رخ بدهد مرکز ژل مانند در دیسک گردن شما از طریق پارگی از دیواره های دیسک شما بیرون می زند. این ماده ژل مانند اعصاب نخاعی شما را تحریک کرده و در واقع همانند تحریک شیمیایی عمل می کند.

این تحریک اعصاب ز باعث ایجاد احساس درد ناشی از التهاب عصب نخاعی و تورم فتق دیسک می شود. با گذشت زمان فتق دیسک گردن تمایل به کوچک شدن داشته و از بین می رود.

فتق دیسک گردن معمولا 6 هفته پس از کاهش درد گردن و بازو، ناپدید می شود. اما در صورت ادامه پیدا کردن علائم فتق دیسک گردن ممکن است نیاز به عمل جراحی باشد.

فتق دیسک گردن ممکن است با نام های دیگری همچون شکاف دیسک گردن یا برآمدگی دیسک گردن نیز شناخته شود.

فتق دیسک گردن در واقع زمانی رخ می دهد که حلقه یا سطح دیسک کاملا دست نخورده باقی مانده اما یک ماده اضافی از آن خارج شده و به اعصاب نخاعی فشار وارد کند.

به این صورت که دیسک پاره شده و مرکز ژله ای دیسک بیرون می زند. گاهی اوقات فتق دیسک گردن به حدی شدید است که یک قطعه آزاد تولید می شود.

به این معنی که یک قطعه ژله مانند یا همان هسته دیسک به صورت کامل از داخل دیسک خارج شده و به طور آزاد در مجرای نخاعی قرار می گیرد.

یكی از مشكلاتی كه عموما با افزایش سن و به خصوص در سنین سالمندی روی می دهد تخریب دیسك بر اثر پیری می باشد.

در واقع با افزایش سن، از میزان آب دیسك و خاصیت انعطاف پذیری آن كاسته می شود. علاوه بر آن فتق دیسك گردنی نیز ممكن است به دلایل متعدد در افراد ایجاد شود.

فتق دیسك به دلیل آسیب به بخش محیطی و بافت های حلقوی قسمت بیرونی دیسك رخ می دهد. آسیب به بخش محیطی دیسك سبب بیرون زدگی محتویات بخش مركزی كه جنس ژلاتینی دارند، می شود.

ممكن است محتویات بخش مركزی بیرون زده به ریشه های عصبی و یا نخاع بسته به جهت جابه جایی فشار وارد آورند.

علاوه بر آن تماس مواد شیمیایی قسمت نرم مركزی با ریشه های عصبی در كانال نخاعی سبب تحریك و التهاب آن ها و بروز علائم می شود.

آناتومی دیسک گردن

ستون فقرات شما از 24 استخوان متحرک به نام مهره ساخته شده است. ستون فقرات در ناحیه گردن، وزن سر شما را پشتیبانی می کند.

و به شما این امکان را می دهد که سر خود را به جلو، عقب و اطراف حرکت دهید. 7 مهره به شماره C1 تا C7 در گردن شما وجود دارد. مهره ها توسط دیسک ها جدا می شوند.

در واقع دیسک ها به صورت یک کمک فنر عمل کرده و مانع از مالش مهره ها به یکدیگر می شوند. هر دیسک دارای یک مرکز پر از ژل به نام هسته است.

در هر سطح دیسک گردن، یک جفت اعصاب نخاعی از نخاع خارج شده و به بدن شما منتقل می شوند.

اما زمانی که فتق دیسک گردن اتفاق می افتد یک اختلال در سطح دیسک ها بروز پیدا می کند، که در ادامه به این موضوع بیشتر می پردازیم.

بیشتر بخوانید : گردن درد ، دلایل آن ، پیشگیری و درمان

علائم فتق دیسک گردن

مهمترین علامت این بیماری درد است. درد معمولا در پشت سر، پشت گردن و پشت هر دو کتف حس میشود. در صورتیکه به ریشه عصبی فشار وارد شود علائم فشار به عصب هم وجود خواهد داشت. این علائم عبارتند از

• درد : درد بیمار بصورت تیر کشنده به شانه، بازو، ساعد و دست انتشار پیدا میکند.
• اختلال حسی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد قسمت های متفاوتی از اندام فوقانی و دست ممکن است دچار کاهش حس، خواب رفتگی و گز گز شود.
• اختلال حرکتی : بر حسب اینکه کدام ریشه عصبی در گردن تحت فشار قرار بگیرد عضلات متفاوتی در اندام فوقانی و گردن دچار کاهش قدرت میشوند. در صورت مزمن شدن بیماری، ممکن است عضله مربوط به عصب مورد نظر دچار لاغری شود.

علت ایجاد فتق دیسک چیست؟

اکثر فتق‌های دیسک بین مهره ای گردن به علت فشار و استرس ناگهانی اتفاق می‌افتد. در اثر حرکات، کشش و چرخش ناگهانی گردن حین سقوط یا تصادف، فتق دیسک بین مهره ای گردن ایجاد می‌شود.

در حالی که گاهی فتق دیسک بین مهره ای گردن به تدریج و در طول هفته‌ها یا ماه‌ها به وجود می‌آید. عوامل ایجادکننده فتق دیسک بین مهره ای گردن عبارتند از:

• پیری: با افزایش سن، دیسک‌ها به تدریج خشک می‌شوند و قدرت و انعطاف‌پذیری آن‌ها تحت تأثیر قرار می‌گیرد.
  وجود ترومای بزرگ یا جزئی در نخاع گردن.
• انتخاب شیوه زندگی: فقدان برنامه ورزشی منظم، نداشتن یک رژیم متعادل و استفاده از تنباکو به میزان قابل توجهی باعث تضعیف سلامت دیسک‌ها می‌شوند.

وضعيت بد بدن، بلند كردن‌های نادرست یا مکرر، يا چرخش نادرست مي‌توانند فشار اضافي روي نخاع گردن وارد کند.

مراحل مختلف ایجاد فتق دیسک گردنی

1- ضعیف شدن و انحطاط دیسک

تغییرات شیمیایی مختلف در بدن به همراه افزایش سن منجر به ضعیف شدن دیسک بدن ایجاد فتق میشود.

در این مرحله که اکثر اوقات به خاطر افزایش سن اتفاق می افتد دیسک های بین مهره ای شروع به خشک شدن و کاهش انعطاف پذیری میکنند و در برابر ضربات تحمل کمتری دارند. در این مرحله هم چنین ممکن است دیسک ها اندکی نازک شوند.

2- بیرون افتادگی دیسک

در این مرحله لبه های دیسک اندکی بیرون زدگی پیدا میکنند و وارد کانال نخاعی میشوند و حتی ممکن است بر بعضی از اعصاب نیز فشار وارد آورند. نام دیگر این مرحله دیسک برآمده میباشد.

3- بیرون آمدن دیسک

در این مرحله قسمت مرکزی مهره ها دچار فرورفتگی میشوند و محتوای دیسک وارد این فرورفتگی ها میشود. در این مرحله دیسک بین دو مهره باقی می ماند.

4- جداشدن دیسک

در این مرحله علاوه بر بر آمدگی دیسک به داخل جسم بین مهره ای دیسک دچار بیرون زدگی از ناحیه بین مهره ها نیز میشود.

تشخيص

براي تشخيص نوع و محل درد با استفاده از معاينات باليني و همچنين معاينه گردن و ارزيابي دقيق هر گونه ضعف، از دست رفتن حس بدن و يا واكنش‌هاي غيرطبيعي، مي توان بيماري پارگي ديسك را تشخيص و محل آن را تعيين نمود.

پزشك با استفاده از تصويربرداري اشعه ايكس، سي تي اسكن ( توموگرافي رايانه‌اي) ام آر آي ( تصويربرداري با تشديد مغناطيسي و هدايت الكترونيكي ) اعصاب مي تواند از صحيح بودن تشخيص خود مطمئن گردد.

تشخیص فتق دیسک گردن با یک معاینه فیزیکی کامل گردن، دست‌ها و اندام‌های پایینی شروع می‌شود.

پزشک ستون فقرات ، گردن بیمار را برای بررسی انعطاف پذیری، دامنه حرکتی و علائمی که درگیر شدن ریشه‌های عصبی یا نخاع توسط فتق دیسک را نشان می‌دهد، مورد بررسی قرار می‌دهد.

ممکن است از بیمار خواسته شود که نموداری را پر کند که در آن علائم درد، بی‌حسی، سوزن سوزن شدن و ضعف خود را نشان می‌دهد.

بهترین تست برای تشخیص فتق دیسک یک اسکن ام آر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) است. اسکن MRI می‌تواند هر گونه چرخش عصب ناشی از فتق دیسک گردنی را نشان دهد.

ام آر آی به علت خطر پایین و عدم تهاجمی بودن، روش کیفیت تصویر انتخابی برای ارزیابی فتق دیسک گردنی باقی می‌ماند.
نوار عصب و عضله برای تشخیص فشار دیسک گردن بر روی عصب ها بسیار تست مهم و حائز اهمیتی است .

وجود علائم axonal loss در تست عصب دست و گردن به نفع ضعف پیشرونده عصبی و عدم امکان درمان طبی و غیر جراحی می باشد .

اسکن کامپیوتری پرتونگاری مقطعی (سی تی اسکن): یک تصویر تشخیصی ایجاد شده پس از خواندن اشعه X توسط یک کامپیوتر؛ که می‌تواند شکل و اندازه کانال نخاعی، محتوای آن و ساختارهای اطراف آن را نشان دهد.
میلوگرام :یک اشعه ایکس از کانال ستون فقرات پس از تزریق یک ماده شفاف به فضاهای مایع مغزی نخاعی؛ که می‌تواند فشار روی نخاع یا اعصاب در اثر فتق دیسک، فرو رفتن استخوان یا تومور را نشان دهد.

درمان فتق دیسک گردن

پزشک و متخصص فیزیوتراپی با معاینه فیزیکی بیمار و استفاده از تست های آزمایشگاهی و روش های عکسبرداری مانند سی تی اسکن و ام آر آی به تشخیص دقیق عارضه پرداخته و بهترین درمان فتق دیسک گردن را توصیه می کند.

درمان غیر جراحی دیسک گردن

استفاده از دارروهای مسکن و ضد التهاب ، گرم کردن محل دردناک و استراحت دادن به گردن و اجتناب از حرکات شدید گردن برای تمام بیماران می تواند مفید باشد.

• • فیزیوتراپی

متخصص فیزیوتراپی از تمرینات ورزشی ، تکنیک های منوال تراپی ، لیزر تراپی ، الکتروتراپی و سوزن خشک برای درمان فتق دیسک گردن استفاده می کند.

فیزیوتراپیست تمرینات ورزشی مخصوصی را با توجه به شدت بیماری و اینکه کدام یک از مهره های گردنی دچار آسیب شده اند برای بیمار تنظیم می کند و نحوه انجام آن ها را به وی آموزش می دهد.
تمرینات فیزیوتراپی در کلینیک فیزیوتراپی در تهران تحت نظر فیزیوتراپیست انجام می گیرد.

بیمارانی نیز که به دلیل مشکلات ناشی از بیماری توانایی مراجعه به کلینیک فیزیوتراپی در تهران ندارند می تواند از خدمات فیزیوتراپی در منزل ما بهره مند بشوند.

متخصصان فیزیوتراپی در منزل ما با دانش کافی در زمینه درمان غیر جراحی دیسک گردن خدمات تخصصی فیزیوتراپی در منزل تهران را به شما ارائه می دهند.
تمرینات فیزیوتراپی دیسک گردن علاوه بر کمک به کاهش درد به تقویت عضلات گردن و افزایش انعطاف پذیری گردن کمک می کند.

• درمان کایروپراکتیک

تنظیمات کایروپراکتیک خوب است تا زمانی که کایروپراکتر شما از تکنیک‌های دستکاری و سرعت بالا برای کاهش فتق دیسک گردن استفاده نکند. تکنیک‌های کم فشار بسیار خوب است و ممکن است به برخی بیماران کمک کند.

تنظیمات کایروپراکتیک معمولاً برای فتق دیسک بزرگ یا در موارد فشرده سازی نخاع توصیه نمی‌شود. اگر تنظیمات کایروپراکتیک به درد شما کمک می‌کند، ادامه این درمان خوب است.

اما اگر بعد از تنظیمات احساس بدتری کردید، باید فوراً متوقف شوید و انجام آن را به بعد از مشورت با متخصص موکول نمایید.

• بریس گردن

بریس یا گردن بند (گردن بند نرم فتق دیسک گردن) به طور کلی برای درمان فتق دیسک گردن مؤثر نیست.

• تزریق اپیدورال استروئید

تزریق استروئید اپیدورال معمولاً برای درمان فتق دیسک گردن توصیه می‌شود. هدف از تزریقات، آرام کردن التهاب اطراف اعصاب است.

فتق دیسک به صورت مکانیکی اعصاب را فشرده می‌کند و این فشرده سازی منجر به تحریک یا التهاب عصب می‌شود. تزریق اپیدورال ها باعث نیم شوند از فتق دیسک خلاص شوید.

آن‌ها عصب شما را در داروی ضد التهابی (کورتیزون) غوطه ور می‌کنند تا امیدوار باشید درد در دست شما را تسکین دهد.

این تزریقات تحت فلوئوروسکوپی توسط یک متخصص مدیریت درد انجام می‌شود. برخی از بیماران با تزریقات تسکین طولانی مدت دارند، اما برخی دیگر فقط تسکین موقتی دارند.

ممکن است بیش از یک تزریق که معمولاً حداقل 2 هفته با هم فاصله دارند، داشته باشید. تعداد کل تزریقاتی که باید در سال انجام شود قابل بحث است، اما بیشتر پزشکان سالانه کمتر از 4 تزریق را توصیه می‌کنند.

فیزیوتراپی بهترین درمان غیر جراحی فتق دیسک گردن است که کمک زیادی به کاهش علائم بیماری می کند.

درمان جراحی فتق دیسک گردن

زمانی که اقدامات غیر جراحی نتوانند به کاهش مشکلات بیمار کمکی بکنند جراحی برای درمان فتق دیسک گردن انجام می گیرد.
هدف از جراحی کاهش فشاری است که به ریشه های عصبی نخاع در ناحیه گردن وارد می شود تا از این طریق بتوان به کاهش علائم بیماری کمک کرد.
فیزیوتراپی در منزل قبل و پس از جراحی دیسک گردن ضروری است.
فیزیوتراپی به کاهش عوارض پس از جراحی و تسریع بهبودی کمک زیادی می کند.

درمان دیسک گردن با ورزش

اکثر موارد فتق دیسک گردن پی‌آمد نوعی صدمه و آسیب دیدگی است و ورزش‌های مناسب برای هر بیمار متفاوت از دیگری است.

البته در کل ضعف دیسک‌های گردن را می‌توان با نرمش‌های متداول و جلوگیری از ایجاد کشش‌هایی خاص برطرف کرد که فتق دیسک در حال درمان را تحت فشار قرار می‌دهد.

در کنار ورزش کردن می‌توان مسکن و شل کننده عضلانی نیز تحت نظارت پزشک مصرف کرد، البته از یاد نبرید که این داروها به بدن اجازه نمی‌دهد تا درد مربوط به حرکت نامناسب را اعلام کند؛

بنابراین اگر هنگام ورزش درمانی دیسک گردن دارو مصرف می‌کنید، به صرف این که دچار درد نشده‌اید، به گردن فشار نیاورید.

نرمش‌های گرم کردن بدن (راه رفتن روی تامپولین و یا بالا و پایین پریدن روی توپ ورزشی) را هر روز قبل از انجام حرکت‌های کششی انجام دهید و سعی کنید تمرین‌های تقویتی را حدوداً سه روز در هفته به صورت گسسته انجام دهید تا عضله‌های در حال تمرین و تقویت شدن فرصت تجدید قوا داشته باشد.

نرمش‌های متداولی برای درمان دیسک گردن با ورزش وجود دارد که جمع کردن چانه و انقباض کتف دو مورد از آنها است.

متخصص فیزیوتراپی این تمرین‌ها را در قالب برنامه ورزش درمانی بزرگتر برای درمان دیسک گردن می‌گنجاند یا از بیمار می‌خواهد که این تمرین‌ها را هر روز برای کشش و تقویت ساختار عضلانی گردن انجام دهد.

پیش از شروع هر تمرین جدید با پزشک یا متخصص طب فیزیکی مشورت کنید و فعالیت را در صورت تشدید علائم متوقف کنید.

• جمع کردن چانه و انقباض کتف

برای انقباض چانه صاف بایستید یا بنشینید، پشت و گردن را صاف کنید و شانه‌ها را اندکی عقب بدهید. همان طور که سر را رو به جلو نگاه داشته‌اید و خیره به روبرو نگاه می‌کنید، چانه را رو به داخل جمع کنید.

باید کشش خفیفی را بدون درد حس کنید؛ اگر دچار درد شدید، فوراً انجام حرکت را متوقف کنید و به پزشک مراجعه نمایید. چند ثانیه در این حالت بمانید و حرکت را هر روز در چند نوبت ده مرتبه‌ای تکرار کنید.

برای انقباض کتف در موقعیت فوق قرار بگیرید و کتف‌ها را به مدت ۵ ثانیه تا جایی که می‌توانید، به هم فشار دهید. باز هم تاکید می‌کنیم که به جز کشش نباید هیچ دردی حس کنید. حرکت را هر روز ده بار تکرار کنید.

• حفظ ایزومتریک (هولد ایزومتریک)

راست و قائم بنشینید و شانه‌ها را راحت و شل بگیرید. دست‌ها را روی پیشانی بگذارید؛
بدون تکان‌دادن سر آن را به دست‌ها فشار دهید؛
این حالت را ۵ تا ۱۵ ثانیه حفظ کنید و تا ۱۵ بار آن را اجرا کنید.

• چرخش گردن به راست و چپ

بر روی یک صندلی صاف بنشینید و گردن ، شانه ها و تنه باید مستقیم و در یک امتداد باشند. اول سرتان را به طرف راست به آهستگی بچرخانید. هر جا که درد شروع شود همان حد متوقف شوید.

دوباره به وضعیت اول برگردانید. کمی استراحت کنید. در مرحله بعد سر را به طرف چپ بچرخانید حرکت را ۱۰ بار انجام دهید.

• خم کردن سر به راست و چپ

روی یک صندلی بنشینید سر، شانه و تن شما مستقیم و صاف باشد. سر خود را به طرف راست خم کنید. به طوری که گوش راست شما ، با شانه راست شما ، تماس پیدا کند.

در حین ورزش، اگر درد ایجاد شد .در همان حد حرکت را انجام دهید و بیش از آن گردن را خم نکنید. سپس به حالت عادی برگردید ، چند لحظه استراحت کنید و همین حرکت را در طرف چپ انجام دهید.

توجه کنید که سر خود را نچرخانید و فقط خم کنید و شانه خود را نیز بالا نیاورید. این حرکات را ۱۰ بار تکرار کنید.

• خم کردن گردن به جلو

بر روی صندلی صاف بنشینید و گردن شانه ها و تنه مستقیم و در یک امتداد باشند. سر خود را به طرف جلو خم کنید و سعی کنید که چانه خود را به قفسه سینه بچسبانید.

پنج ثانیه نگه دارید، سپس به حالت اول برگردید. کمی استراحت کنید و این کار را ۱۰ بار تکرار کنید.