انحراف شست پا، هالوکس، الگوس، علت و درمان آن
هالوکس والگوس یا انحراف شست پا چیست؟
یک منطقه از بزرگ شدن یا برجسته شدن بخش داخلی مفصل در پایه پا است ؛ بزرگ شدن، در واقع نشان دهنده عدم تقارن مفصل انگشتی بزرگ (مفصل فالانژال متاتارس) و در برخی موارد تشکیل استخوان اضافی است و همین ناهماهنگی، باعث می شود انگشت شست پا به سمت خارج خم شود و بچرخد.
(به اصطلاح هالوکس به معنای تغییر شکل) به سمت انگشت های کوچکتر. این تغییرشکل، پیشرونده است و با گذشت زمان افزایش می یابد، البته بعضی افراد دارای علایمی هستند و بعضی ها خیر.
مفصل بزرگ در وسط انگشت بزرگ (اولین مفصل متاتارسوفالانگه یا مفصل MTP) می تواند باعث قرمزی، حساسیت و درد شود ، یک کیسه کوچک مایع (بورسا) که در مجاورت مفصل قرار دارد، نیز می تواند باعث التهاب شود.
(بورسیت، آماس کیسه های مفصلی)، منجر به تورم بیشتر، قرمزی و درد می شود درد عمیق تر مفصلی، نیز ممکن است رخ دهد زیرا آرتوروز موضعی در مراحل بعدی امکان به وجود آمدن و تغییر شکل دادن دارد.
هالوکس والگوس بونیون کوچکتر که کمتر شایع است، در مفصل در مرکز پنجمی (انگشت پا) قرار دارد ؛ ناهماهنگی در اتصال مفصل mtp پنجم باعث می شود، انگشت کوچک انگشت اشاره به سمت داخل خم شود و یک مفصل بزرگ تری به وجود می آید.
انحراف شست (به انگلیسی: Bunion) یا هالوکس والگوس (Hallux valgus) که در فارسی به آن قوز شست پا و شصت کجی هم گویند، نوعی بدشکلی انگشت شست پا است. هالوکس والگوس یا قوز شست پدیده شایعی در انگشتان پا است و ۹۰٪ موارد آن در زنان اتفاق میافتد.
بیرونزدگی مفصل انگشت شست پا از مهمترین بیماریهای انگشتان پا است که در اثر فشار بلندمدتِ نامتعارف به مفصل (مثلاً با پوشیدن کفش تنگ و نامناسب) ایجاد میشود. هرچند پوشیدن «کفشهای نوک باریک» میتواند بیماری را تشدید نماید ولی عامل اصلی زمینه ارثی موجود در خانواده است.
علائم و نشانههای انحراف شست پا عبارتند از:
- وجود یک برآمدگی متورم در خارج از پایهی انگشت بزرگ.
- تورم، قرمزی یا درد در اطراف مفصل انگشت بزرگ پا.
- کالوس – کالوس یا پینه اغلب زمانی ایجاد میشود که انگشت اول و دوم روی هم قرار داشته باشند.
- درد مداوم یا متناوب.
- ایجاد محدودیت حرکتی در انگشت بزرگ پا، در صورتی که انگشت به آرتریت مبتلا شود.
تشخیص:
یک فوق تخصص درد، در هنگام تشخیص علائم توصیف شده در بالا، یک هالوکس والگوس بونیون را به عنوان تشخیص احتمالی در نظر می گیرد.
آناتومی پا، از جمله عملکرد مفصلی، در طول معاینه ارزیابی می شود.
رادیوگرافی (فیلم های اشعه ایکس) پا می توانند، برای تعیین یکپارچگی مفاصل پا و برای دیدن شرایط اساسی، مانند: آرتریت یا نقرس، مفید باشد.
فیلم های اشعه ایکس، یک روش بسیار عالی برای محاسبه تراز انگشتان پا در موقعیت ایستاده و در هنگام تحمل وزن هستند.
درمان هالوکس والگوس یا انحراف شست پا
درمان برخی از انحرافات نیازی به جراحی ندارد و تنها با تزریق کورتیزون مشكل حل مي شود. درمانهای خانگی ديگر عبارتند از :
- کفش مناسب: کفشهایی که فضای کافی بين انگشتان پا ايجاد مي كنند و فشار را تسکین دهند.
- اندازه گیری پا: اندازه پای خود را بسنجيد و کفش مناسب به آن خريداري كنيد.
- بالشتک ، جلوگيري از ضربه زدن یا پاره شدن انگشتان پا: پد يا بالشتك هايی كوچك بين انگشتان اسيب ديده پا قرار می دهند كه به کاهش تحریک پا و درد کمک می کند.
- جلوگیری از فعالیت هایی که باعث افزایش درد می شوند : این فعالیت ها شامل ایستادن طولانی مدت یا بر اثر ورزش هاي شدتي رخ مي دهد.
- یخ : استفاده از یخ در منطقه آسیب دیده می تواند به کاهش ورم کمک کند.
- داروهای تسکین دهنده درد : ایبوپروفن باعث کاهش درد و ورم مي شود و بدون نسخه در دسترس هستند.
تزریق کورتیزون: این دارو می تواند ورم را کاهش دهد ، به خصوص ورم بين مفاصل و استخوان هاي پا . اغلب اين گزينه درماني توسط پزشك توصيه مي شود - مسکنهای درد بدون نیاز به نسخه. استفاده از مسکنهایی مانند استامینوفن، ایبوپروفن و ناپروکسن.
- مسکنهای قویتر. ازجمله داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی، میتوانند درد را کاهش داده و تحمل عارضه را آسانتر کنند.
- تزریق استروئید. تزریق استروئید به درون مفصل میتواند درد و التهاب را کاهش دهد.
فاصله دهندههای انگشتی. این وسایل (اعم از پدهای سیلیکونی) به کاهش فشار از روی مفاصل انگشتان کمک کرده، اصطکاک را کاهش داده و از منطقهی حساس اطراف مفصل شست پا، محافظت میکنند.
- پد گذاری و نوارپیچی پا به حالت عادی. پزشک شما ممکن است پای شما را نوارپیچی کرده و یا پدهایی برای آن کار بگذارد که میتوانند فشار ناشی از هالوکس والگوس (انحراف شست پا) را کاهش دهند.
- کفیهای طبی برای کفش. استفاده از کفیهای طبی آماده که در داروخانهها به فروش میرسند میتواند باعث حمایت از قوس پا شود.
- استفاده از محافظ و اسپلینت. این وسایل کمک میکنند تا درد ناشی از هالوکس والگوس (انحراف انگشت شست پا) کاهش یافته، موقعیت مناسب انگشتان تنظیم شده و فضای مناسب برای کاهش ناراحتی ایجاد شود.
- اصلاح فعالیتها. اگر در طول روز به مدت طولانی بر روی پای خود فشار میآورید، فعالیتهایی مانند ورزشهای سنگین، پیادهروی و یا ایستادن را کم کنید.
- فیزیوتراپی. هیچ مدرکی مبنی بر سود بلندمدت ناشی از فیزیوتراپی وجود ندارد.
ورزش
ورزش به کاهش هالوکس والگوس کمک کرده یا حتی مانع پیشرفت آن شده و باعث میشود فرد نیاز به جراحی پیدا نکند. حرکات ورزشی زیر را هر روز، مخصوصا پس از در آوردن کفشهایتان، انجام دهید:
بالا بردن قوس کف پا
میتوانید با بالا بردن قوس کف پا در خانه، آن را بکشید. این کشش به تقویت و کشیدگی قوسها کمک کرده و گرفتگی و درد پاها را کاهش میدهد. میتوانید این حرکت را روی یک زیرانداز ورزشی انجام دهید.
- ایستاده و پاها را به اندازه عرض باسن باز کنید. سپس تمام ده انگشت را بالا برده و آنها را به سمت بالا بکشید. به آرامی و یکی یکی انگشتان را پایین آورید.
- تنها انگشتان کوچک را بالا برده و انگشت بزرگ را روی زمین بگذارید. انگشت بزرگ را به جلو و پایین بکشید.
- سپس برجستگی انگشت بزرگ و قسمت داخلی پاشنه را روی زمین قرار دهید. این کار قوس پا را بالا نگه داشته و آن را تقویت میکند.
کشش انگشتان پا
شما باید کشش انگشتان را با بالا بردن انگشتان و سپس گذاشتن آنها روی زمین انجام دهید. این حرکت به کشش و تقویت مفاصل انگشت کمک میکند.
- چندین مرتبه انگشت بزرگ را بالا برده و آن را بکشید. انگشت بزرگ را به سمت جلو کشیده و سپس به آرامی آن را پایین آورید، مانند وقتی که تلاش میکنید کلیدی که جلوی انگشتتان است را فشار دهید. سپس به آرامی انگشت را پایین آورید.
- پس از چند مرتبه انجام این حرکت، متوجه خواهید شد عضلهای که از قسمت داخلی پاشنه به داخل قوس کف پا و انگشت بزرگ میرود درد خواهد گرفت. این نشانه خوبی است زیرا میخواهید با این عضله، یعنی عضله ابداکتور هالوسیس کار کنید.
- سپس تمام انگشتان را بالا برده و تنها انگشتان کوچک را کشیده و آنها را به سمت زمین برگردانید. این حرکت را چند مرتبه تکرار کنید.
- در انتها انگشتان میانی را بالا برده و آنها را بکشید. سپس تنها انگشت بزرگ و انگشت کوچک را کشیده و آنها را به زمین بگذارید.
انجام حرکات ورزشی کم برخورد
برای جلوگیری از تحریک و تشدید بونیون، باید حرکات ورزشی کم برخورد، مانند پیاده روی، شنا، یا دوچرخه ثابت، انجام دهید. این فعالیتها به اندازهی حرکات پر برخوردی همچون دو، هنرهای رزمی یا ورزشهای تماسی به بونیون آسیب نمیرسانند. اگر به مرور زمان درد و ناراحتی حاصل از بونیون کاهش یافت، میتوانید حرکات پر برخورد را نیز انجام دهید.
چه زمان میبایست برای درمان انحراف شست پا جراحی کنم؟
هنگامیکه بیماران در سنین بالا برای درمان انحراف شست پا مراجعه میکنند، اغلب به این دلیل است که هالوکس والگوس در آنها مشکلات دیگری را ایجاد نموده است. در مورد این بیماران، درد تقریبا ثابت است و حتی برای انگشت دوم پا نیز مشکل ایجاد کرده است.
هدف از عمل جراحی انحراف شست پا، تسکین درد و برگرداندن انگشت شست پا به حالت اولیه و درست است. جراح استخوانها، رباطها، تاندونها، و اعصاب را به حالت اولیه برمیگرداند و برجستگی پینهای کل را برطرف میکند.
بیش از ۱۵۰ نوع جراحی هالوکس والگوس وجود دارد، اما جراحان معمولا یکی از روشهای معمول را از بین حدود نیم دو جین روشی که معمولتر است را انتخاب میکنند.
انواع جراحی ها برای درمان هالوکس والگوس یا انحراف شست پا
هدف اعمال جراحی که در درمان انحراف شست پا یا هالوکس والگوس بکار برده میشوند از بین بردن درد و تصحیح تغییر شکلی است که در پنجه پا بوجود آمده است. این اعمال جراحی عبارتند از :
-
ترمیم تاندون ها و لیگامان های اطراف شست پا
در این بیماری در بسیاری اوقات بافت های نرم اطراف مفصل شست در یک طرف مفصل شل و در یک طرف دیگر سفت هستند و همین امر موجب انحراف شست پا میشود. با این جراحی سعی میشود بافت های شل، سفت شوند و بافت های سفت و غیر قابل انعطاف شل شوند.
-
آرترودز Arthrodesis
در این روش غضروف مفصل متاتارسوفالانژیال یعنی مفصل بین شست پا و کف پا کاملاً برداشته شده و این مفصل خشک میشود. از این نوع عمل جراحی معمولاً در بیمارانی که سائیدگی شدیدی در این مفصل دارند یا اعمال جراحی قبلی که برای تصحیح انجام شده موفق نبوده است استفاده میشود.
-
بونیونکتومی Bunionectomy
در این نوع جراحی برجستگی استخوانی کنار مفصل شست برداشته میشود. از آن در مواقعی استفاده میشود که شست انحراف زیادی نداشته و مشکل بیمار بیشتر برجسته بودن استخوان است.
-
رزکشن آرتروپلاستی Resection Arthroplasty
در این جراحی استخوان دو طرف مفصل متاتارسوفالانژیال شست برداشته میشود. در افراد مسن یا افراد با سائیدگی شدید مفصل شست یا کسانی که جراحی های قبلی در درمان بیماری موفق نبوده اند استفاده میشود.
-
استئوتومی Osteotomy
در این جراحی استخوان های اطراف مفصل شست شکسته شده و سپس در وضعیت مناسب دوباره در کنار یکدیگر قرار داده میشوند.
اکثر اعمال جراحی برای انحراف شست پا بصورت سرپایی انجام میشوند به این معنی که بیمار چند ساعت قبل از جراحی در بیمارستان بستری شده و سپس به اطاق عمل میرود. در آنجا معمولاً جراحی بدون استفاده از بیهوشی عمومی انجام میشود.
پزشک با تزریق داروهای بیحسی در ناحیه مچ پای شما، پا را بیحس کرده و جراحی را انجام میدهد. در حین جراحی شما هوشیار هستید. جراحی حدود یک ساعت طول میکشد و بعد از آن شما به اطاق ریکاوری رفته و بعد از چند ساعت از بیمارستان مرخص میشوید.
عوارض عمل جراحی انحراف شست پا
جراحی هالوکس والگوس بسیار متداول است و در اغلب موارد بسیار موفق است. برخی خطرات و عوارض مرتبط با جراحی اصلاحی بونیون شامل موارد زیر است:
عفونت
عفونت یکی از عوارض جانبی هر عمل جراحی است و پزشک جراح شما معمولاً آنتی بیوتیک تجویز خواهد کرد. اگر دچار عفونت حادتری شدید، نیاز به آنتی بیوتیک های قوی تر و متفاوتی دارید. عفونت اغلب در پوست یا زیر اسکار اتفاق می افتد. بهرحال، این عفونت می تواند به سرعت تا استخوان برسد و منجر به استومیلتیس شود. افراد دیابتی و سیگاری بیشتر در معرض عفونت هستند.
تغییر شکل مجدد انگشت پا
بعد از چند ماه، ممکن است شما متوجه رشد دوباره استخوان بونیون خود شوید. این مساله همیشه قابل پیشگیری نیست و ممکن است به جراحی مجدد نیاز باشد. گاهی اوقات تغییر شکل قابل اصلاح نیست و منجر به بیرون زدگی انگشت شست پای شما می شود.
مشکلات استخوان
- نکروز آواسکولار سر استخوان متاتارس: اگر جریان خون به یک قسمت از استخوان شما متوقف شود، آن استخوان از بین خواهد رفت. این عارضه، بسیار نادر است اما از آنجایی که بسیار جدی است همیشه به آن اشاره می شود.
نکروز آواسکولار در معاینات بعدی عکس رادیولوژی مشخص می شود و ممکن است به جراحی مجدد برای خارج کردن بافت مرده استخوان نیاز باشد.
- عدم استخوان سازی (nonunin) یا بازسازی استخوان در محل اشتباه (malunion)
- دردهای مزمن
مشکلات عصبی
اگر در حین جراحی به اعصاب آسیب برسد یا اعصاب از بین بروند، شما ممکن است دچار بی حسی شده یا احساس مور مور در انگشتان داشته باشید. این مشکل معمولاً به صورت خود به خود برطرف خواهد شد.
مشکلات مربوط به تجهیزات جراحی
پیچ ها، پین ها و پلت هایی که در جراحی های ارتوپدی استفاده می شود می توانند زمینه ساز بروز مشکلاتی شوند. این مشکلات، مربوط به زمانی می شوند که این ابزار شل شوند، اما اغلب فرد بیمار در محل بین بافت نرم و جسم خارجی احساس خارش می کند که این مشکل با برش یا جابجا کردن این ابزار، برطرف خواهد شد.
همچنین برخی عوارض عمومی که ممکن است برای هر عمل جراحی اتفاق بیفتد شامل موارد زیر می شود:
- لخته شدن خون در پا و ریه
- مشکلات قلبی و ریوی
- عفونت شدید
- خونریزی
- سفتی شست پا
اگر این علائم را تجربه کردید همچنین اگر دیابت یا هرگونه علامت وجود عفونت داشتید، به سرعت با پزشکتان تماس بگیرید.
سلام و احترام
لطف هزینه عمل به صورت آزاد رو بفرمایید؟
سلام
هزینه ها با توجه به عمل متفاوت می باشد
به مطلب مراجعه کنید.
سلام وقت بخیر من ۱۷ سالمع و دچار انحراف انگشت پا هستم و متاسفانه وقتی رفتم پیش دکتر متخصص ارتوپد گفت خیلی حاد شده و هیچ راهی براش نیست فقط بهم مسکن داد. حتی گفت ورزش هیچ تاثیری نداره و از لا انگشتی هم استفاده نکن. 🤦🏻♀️ میشه بگید واقعا یکی ورزش هیچ تاثیری نداره؟ یعنی فقط باید جراحی کنم؟
سلام
اگر شدتش زياد باشه باید جراحی بايد شود
سلام ببخشیدبعد از جراحی هالوکس والگوس امکان برگشت استخوان وجود دارد؟
سلام وقت بخیر…ببخشید من ب میزان کمی انحراف انگشت شصت ب داخل را دارم از لاانگشتی سیلیکونی استفاده کردم اما اذیتم میکرد شما وسیله دیگری پیشنهاد میدید که راحتر باشه و سفت نگه داره؟؟؟
سلام
خیر وسیله دیگری وجود ندارد.
عمل انگشت پا