ساعد به طور طبیعی در امتداد بازو نیست بلکه با آن زاویه می سازد. در وضعیت ایستاده زمانی که بازوها در دو سمت تنه آویزان هستند چنانچه کف دستها را به سمت جلو بگیریم بهتر متوجه این انحراف می شویم.
در این وضعیت می بینیم که فاصله مچ دست از خط وسط تنه بیشتر از فاصله آرنج می باشد. زاویه بین بازو و آرنج به عنوان Carrying angle یا زاویه حمل شناخته می شود. این زاویه در خانم ها ۱۵ درجه و در آقایان ۱۰ درجه می باشد.
به افزایش این زاویه، کوبیتوس والگوس Cubitus valgus و به کاهش آن کوبیتوس واروس Cubitus varus گفته می شود.

انواع تغییر شکل های آرنج

به طور کلی آرنج و بازو در حالت طبیعی، در در امتداد یک دیگر و در یک خط قرار ندارند و با هم یک زاویه تشکیل می دهند. در خانم ها این زاویه بیشتر از آقایان می باشد.

1. کوبیتوس واروس
2. کوبیتوس والگوس

بیرون‌خمیدگی ساعد یا کوبیتوس والگوس؟

در این نوع نابهنجاری شکلی (دفرمیتی) وقتی فرد در حالت ایستاده قرار گرفته و بازو را به تنه چسبانده و آرنج را در حالت باز و آویزان قرار می‌دهد بطوریکه کف دست رو به جلو باشد می‌بینیم مچ دست کاملاً از تنه دور شده و با آن فاصله گرفته‌است.
درحالت طبیعی مقدار ۷-۱۴ درجه بیرون‌خمیدگی ساعد وجود دارد ولی بیش از آن بیماری تلقی می‌شود.

شایعترین علت تغییر شکل مفصل آرنج در کوبیتوس والگوس، جوش نخوردن در محل شکستگی کندیل خارجی استخوان بازو در ناحیه آرنج و در دوران کودکی است.
وقتی که شکستگی کندیل خارجی استخوان بازو جوش نمیخورد بتدریج و با گذشت زمان به سمت بالاتر تغییر مکان میدهد.

نتیجه آن میشود که سر استخوان رادیوس هم که با آن مفصل است به سمت بالا رفته و در نتیجه کل ساعد به سمت خارج انحراف پیدا میکند.

همانطور که میدانیم عصب اولنا از پشت زائده اپی کندیل داخلی آرنج عبور میکند.

بدنبال تغییر شکل کوبیتوس والگوس، مسیر حرکت این عصب طولانی شده و درنتیجه تحت کشش قرار میگیرد و این کشش موجب بروز علائم فلجی در عصب اولنت میشود.
به این بیماری فلج دیررسی عصب اولنا Tardive ulnar nerve palsy یا سندروم تونل کوبیتال Cubital tunnel syndrome میگویند.
در صورت بروز این عارضه بیمار تحت عمل جراحی قرار گرفته و محل عصب از پشت اپی کندیل داخلی به جلوی آن تغییر داده میشود تا کشش روی عصب کم شود.

کوبیتوس واروس چیست؟

در این نوع تغییر شکل یا دفرمیتی Deformity وقتی فرد در حالت ایستاده قرار گرفته و بازو و آرنج را در حالت باز و آویزان قرار میدهد بطوریکه کف دست رو به جلو باشد میبینیم مچ دست به تنه نزدیکتر است تا آرنج.

شایعترین علت تغییر شکل آرنج در کوبیتوس واروس، بد جوش خوردن در محل شکستگی سوپراکندیلر استخوان بازو در زمان کودکی است. کوبیتوس واروس موجب میشود اندام فوقانی شکل قنداق تفنگ به خود بگیرد .

تغییر شکل مفصل آرنج را میتوان با انجام استئوتومی ( شکاندن کنترل شده استخوان و قرار دادن آن در وضعیت مطلوب) برطرف کرد .

عوامل موثر در تغییر شکل مفصلی آرنج

عوامل خارجی متعددی در بروز کوبیتوس والگوس و کوبیتوس واروس دخالت دارند. برخی از آنها قابل پیشگیری می باشند.
برای مثال پس از درمان شکستگی استخوان بازو و آرنج، از طرف پزشک اطمینان حاصل کنید که استخوان به درستی و کامل جوش خورده باشد. از دیگر دلایل تغییر شکل مفصل آرنج می توان به موارد زیر اشاره کرد.

• عارضه مادرزادی که در آن رادیوس و اولنا به یکدیگر متصل می باشند. در این صورت علاوه بر تغییر شکل مفصلی آرنج، در حرکت دادن و خم کردن دست، محدودیت به وجود می آید.
• آرتروگریپوز از بیماری های مفصلی رایج است که هر دو آرنج را به داخل یا خارج مایل می کند.
• آرتریت روماتوئید از بیماری های التهابی می باشد که تمام مفصل های بدن به خصوص آرنج ها را درگیر می کند.
• شکستگی ها و دررفتگی های مکرر که در جوش خوردن مفاصل درمان ناموفق داشته اند.
• وارد شدن ضربات شدید به عضلات ناحیه آرنج
• میوزیت استخوانی شونده
  یکی از نقاط شایع ایجاد میوزیت استخوانی شونده بعد از ضربه عضلات اطراف آرنج میشود .
  محدودیت حرکات آرنج را نباید بر خلاف محدودیت حرکات سایر مفاصل با دستکاری اصلاح کرد زیرا نتایج آن چندان رضایت بخش نبوده و ممکن است محدودیت را بیشتر کند.
  در مواردی که محدودیت دو طرفه باشد حتی المکان باید یکی از مفاصل را به وسیله آرتروپلاستی به حرکت انداخت.

تاکید می کنیم که عارضه تغییر شکل مفصل آرنج (کوبیتوس والگوس و کوبیتوس واروس) کم پیش می آید که به صورت مادرزادی به وجود آید.
به این صورت که سر استخوان ساعد (رادیوس) به ابتدای استخوان بازو جوش خورده باشد، مشکل مادرزادی بوده و باید جراحی شود.

در اکثر موارد شکستگی های قدیمی اطراف آرنج موجب چرخیدن مفصل آن می شوند. توجه داشته باشید که شکستگی باید مربوط به سال ها پیش باشد تا استخوان فرصت کافی برای جا به جایی را داشته باشد.

آیا می توان با کوبیتوس والگوس متولد شد؟

زمانی که در بدو تولد وجود داشته باشد، می تواند نشانه ای از سندرم ترنر یا سندرم نونان باشد. همچنین می تواند از طریق شکستگی یا آسیب های دیگر به دست آید.
کوبیتوس والگوس فیزیولوژیکی از 3 تا 29 درجه متغیر است. زنان معمولاً نسبت به مردان کوبیتوس والگوس بارزتری دارند.

کوبیتوس والگوس و واروس چقدر شایع است؟

شایع ترین تغییر شکل بدنبال شکستگی سوپراکوندیلار کوبیتوس واروس است که بر اساس متون، میزان بروز آن بین 9 تا 57 درصد متغیر است.
کوبیتوس والگوس کمتر شایع است اما مضرتر است زیرا خطر فلج پیشرونده عصب اولنار را به همراه دارد.

آیا این حالت نیازمند درمان است؟

در صورتی که محدودیت حرکت وجود نداشته باشد و همراه با عوارض خاص نباشد نیازمند درمان نیست .

فقط پرهیز از برخی فعالیت های بدنی و ورزش سنگین و انجام ورزش های درمانی کافی است اما در مواردی که باعث محدودیت حرکت یا آسیب به عصب اولنار بشود باید تحت درمان هایی چون فیزیوتراپی، حرکات اصلاحی، اورتوزها و حتی جراحی قرار گیرد…

آسیب و التهاب عصب اولنار، باعث بی حسی و گزگز در انگشتان دست به ویژه انگشت حلقه و انگشت کوچک می شود.
در صورتی که خود یا اطرافیان دچار چنین حالتی در آرنج هستید حتما با پزشک متخصص پزشکی ورزشی مشورت بفرمایید.

عوارض کوبیتوس والگوس چیست؟

کوبیتوس والگوس یکی از علل شناخته شده نوروپاتی اولنار است. این یک اختلال در عصب اولنار است که یکی از سه عصب اصلی بازوی شماست.

نوروپاتی اولنار اغلب زمانی رخ می دهد که عصب اولنار فشرده یا تحریک شده و باعث بی حسی، سوزن سوزن شدن و گاهی اوقات ضعف می شود.

اغلب اوقات درمان شامل محدود کردن فعالیت بدنی و استفاده از بریس است. با این حال، اگر این درمان‌های محافظه‌کارانه مؤثر واقع نشد، ممکن است جراحی لازم باشد.

کوبیتوس والگوس همچنین می تواند منجر به بیماری به نام فلج دیررس عصب اولنار شود که نوعی نوروپاتی اولنار است. این یک بیماری مزمن است که معمولاً با کوبیتوس والگوس همراه است.

فلج عصب اولنار پیشرونده است، زیرا معمولاً با گذشت زمان بدتر می شود. ممکن است از دست دادن حس در انگشتان، به خصوص انگشت حلقه و انگشت کوچک، و همچنین از دست دادن هماهنگی، گزگز و سوزش، درد و ضعف را تجربه کنید.

تعدادی درمان برای علائم فلج عصب اولنار وجود دارد، از جمله داروهای بدون نسخه و فیزیوتراپی.

چگونه بفهمم که کوبیتوس والگوس دارم؟

هنگامی که کف دست شما رو به بالا است و بازوی شما دراز است، اگر زاویه حمل شما، یا درجه ای که بازوی شما از بدن شما زاویه دارد، بیشتر از 15 درجه باشد، ممکن است دچار کوبیتوس والگوس شوید.
با این حال، تشخیص کوبیتوس والگوس با زاویه حمل در هر جایی بین 3 تا 29 درجه امکان پذیر است.

روش های درمان تغییر شکل آرنج

درمان بيماري اصلي در درجه اول اهميت قرار دارد.
محدوديت حرکات آرنج را نبايد برخلاف محدوديت حرکات ساير مفاصل با دستکاري (Manipulation) اصلاح کرد ٬ زيرا نتايج آن چندان رضايت بخش نبوده و ممکن است محدوديت را بيشتر کند .

آزاد کردن چسبندگي هاي مفصل با عمل جراحي در بعضي موارد مي تواند باعث افزايش نسبي دامنه حرکت شود .
در مواردي که محدوديت دوطرفه باشد زندگي روزمره براي بيمار مشکل بوده و حتي الامکان بايد يکي از مفاصل را به وسيله آرتروپلاستي به حرکت انداخت .

اگر کوبیتوس والگوس عصب اولنار شما را فشرده نمی‌کند، احتمالاً نیازی به درمان نخواهید داشت.

در هر حال با استفاده از روش‌های زیر به اصلاح این دفورمیتی پرداخته می‌شود:

• • تمرین کششی با کمک آتل آرنج
    حرکات کششی اصلاحی و تقویت عضلات ضعیف و تمرینات تحرک مفصلی با کمک آتل آرنج تا حدودی مفید است.
  • فیزیوتراپی
    دیگر روش درمانی موثر خصوصا در کودکانی که دچار این دفورمیتی هستند، فیزیوتراپی می‌باشد. یک فیزیوتراپیست با استفاده از روش‌های متنوع به خوبی قادر به بهبود و کاهش این دفورمیتی خواهد بود.
  • استئوتومی
    استئوتومی فرآیندی است که در آن پزشک استخوان را به منظور تغییر شکل آن برش می‌دهد و در نتیجه تراز آن را تغییر می‌دهد.
    این عمل با ساختن یک استخوان بلندتر از استخوان کوتاه‌تر عمل می‌کند.

نوع خاصی از استئوتومی به نام استخوان سازی حواس پرتی برای درمان کوبیتوس والگوس در کودکان استفاده شده است. این عمل با ساختن یک استخوان بلندتر از استخوان کوتاه تر عمل می کند.
استخوانی که در حین جراحی بریده می‌شود با استفاده از دستگاهی به نام حواس‌پرنده جدا می‌شود، فرآیندی که فقط کمی دردناک است.
استخوان جدید در شکاف ایجاد شده توسط حواس‌پرنده رشد می‌کند و به جای استخوان کوتاه‌تر، استخوان بلندتری ایجاد می‌کند.

• فیکساسیون
  فیکساسیون فرآیندی است که طی آن پزشک استخوان‌های آرنج رامعمولا پس از شکستگی، مجدداً به هم متصل می‌کند.

دکتر سیامک مرادی

مطلب قبلی

عضله دلتوئید (دالی) چیست و درمان آن

Read More

مطلب بعدی

سندروم تونل اولنار چیست ؟

Read More