نوار عصب و عضله یا EMG چیست؟

هنگام انقباض ماهیچه و یا انتقال پیام عصبی در بدن، از جابجایی یون‌ها در بافت‌های مربوطه، سیگنال‌های الکتریکی ایجاد می‌شود.

نوار عصب و عضله، ماهیچه نگاری، الکترومیوگرافی (Electromyography) یا EMG  ثبت سیگنال‌های الکتریکی ناشی از فعالیت عصب و ماهیچه می‌باشد که به صورت غیر تهاجمی (مثلاً از طریق نصب الکترود سطحی بر روی بدن) و یا به صورت تهاجمی (مثلاً از طریق وارد کردن الکترود سوزنی به بافت مورد نظر) صورت می‌گیرد.

شایان ذکر است که ثبت سیگنال EMG ی سطحی به صورت غیر تهاجمی ریسک کمتری را متوجه‌ی فرد مورد آزمایش یا بیمار کرده و در نتیجه روش اندازه‌گیری نسبتاً متداول‌تری برای کاربران غیر پزشک (مانند پژوهشگران غیر پزشکی) می‌باشد.

در سیستم‌های پیشرفته‌ی EMG، علاوه بر امکان ثبت سیگنال زمانی، امکان اعمال تحریک الکتریکی به بدن و همچنین ثبت پتانسیل‌های برانگیخته (Evoked Potential) همچون پتانسیل برانگیخته بینایی (Visual Evoked Potential – VEP) و پتانسیل برانگیخته شنیداری (Auditory Brainstem Response – ABR) نیز وجود دارد.

نوار عصب و عضله از چند قسمت درست شده است ؟

نوار عصب و عضله از چند قسمت درست شده است:

1- مطالعه قسمت حرکتی عصب
2- مطالعه قسمت حسی عصب
3-مطالعه عضله بنابراین، تست عصب شامل مطالعه هدایت حسی و حرکتی عصب ۳nerve conduction velocity یا NCV و علاوه بر آن تست عضله مطالعه طرز کار عضله نیز انجام می گیرد که (electromyography) نامیده می شود.

مطالعه طرز کار عضله با فرو کردن الکترودهای سوزنی در داخل عضله انجام می شود.

هدف از انجام تست نوار عصب و عضله

عبارتست از بررسی نحوه فعالیت عصب و عضله در کنار هم. از جمله علائم رایج بیماران اسکلتی عضلانی عبارتست از:

– وجود درد در قسمتهای مختلف بدن
– احساس ضعف و خستگی
– احساس گزگز و مورمور شدن در نقاط مختلف بدن
– احساس بی حسی در اندام مختلف بدن
– کمردرد با علایم انتشاری و وجود فشار دیسک یا ارتروز روی کمر
– گردن درد با علایم تنتشاری و وجود فشار دیسک یا ارتروز روی گردن

بیشتر بخوانید : سندرم تونل کارپال چیست ، علایم و درمان آن

کاربرد تست نوار عصب و عضله

تست نوار عصب و عضله در درمان بیماری های زیر کاربرد دارد:

• سندرم تونل کارپ (فشار بر روی عصب مدیان هنگام عبور از بین استخوان های مچ دست و تحت رباط عرضی)
• سندرم خروجی قفسه سینه (فشار بر روی شبکه بازویی،هنگام عبور این اعصاب از زیر استخوان ترقوه در شانه)
• گیرافتادن افتادن عصب اولنار (فشار بر روی عصب اولنار هنگام عبور از پشت آرنج)
• دردهای ناشی از مشکلات دیسک (فشار بر روی ریشه های عصبی هنگام خروج از ستون فقرات در گردن ویا کمر، مانند دردهای سیاتیک)
• احساس مور مور، گزگز وبی حسی اندام ها
• در تشخیص فشار روی ریشه های عصبی که از بین مهره ها عبور کرده و توسط دیسک صدمه دیده تحت فشار قرار می گیرند کمک کننده است و به پزشک معالج در تشخیص میزان ضایعه ایجاد شده توسط دیسک صدمه دیده کمک می کند.

تست نوار عصب و عضله برای بررسی وضعیت بهبود پس از درمان دیسک کمر و گردن بصورت جراحی و یا روش های طب فیزیکی، موثر است.

• گاهی یک دیسک برای بیمار کمردرد ایجاد می کند اما بیمار کاملا بهبود می یابد اما پس از مدتی دوباره بیمار دچار درد می گردد. تعیین این مسئله که آیا این درگیری عصبی جدید است یا قدیمی با تست نوار عصب و عضله انجام می شود.

درمان کمردرد و گردن درد

۱- با پیشرفت تکنولوژی اطلاعات حاصل از بدن بیشتر شده است. گاهی این اطلاعات گمراه کننده است. مثلا اکثر افراد طبیعی در عکس ام آر آی بیرون زدگی یا پارگی دیسک دارند ولی این بیرون زدگی هیچ مشکلی برای بیمار ایجاد نمی کند.

در بیمار مبتلا به دیسک کمر هم ممکن است چند دیسک بیرون زده باشد اما کاملا مشخص نیست که کدام دیسک علائم را ایجاد کرده است. با نوار عصب و عضله، عصب درگیر مشخص می شود و محل ضایعه تعیین می گردد.

۲- گاهی یک دیسک برای بیمار کمردرد ایجاد می کند اما بیمار کاملا بهبود می یابد اما پس از مدتی دوباره بیمار دچار درد می گردد. تعیین این مسئله که آیا این درگیری عصبی جدید است یا قدیمی تست نوار عصب و عضلهانجام می شود.

۳- گاهی بیمار تحت عمل جراحی قرار می گیرد اما بعد از مدتی درد بیمار بهبود نمی یابد یا بدتر می شود، تعیین اینکه آیا دیسک جدید عامل این مشکل است یا چسبندگی عامل مشکل است یا در حین جراحی به اعصاب اسیب وارد شده تست نوار عصب و عضلههمراه با ام آر ای با تزریق انجام می شود.

در بیماریهائی مثل دیابت التهاب عصبی بوجود می آید که علائم شبیه به دیسک ایجاد می کند. جراحی دیسک در این حالت نه تنها اثر ندارد بلکه بیماری را بدتر می کند تست نوار عصب و عضله به افتراق این حالات کمک می کند.

گاهی عصب در محلی غیر از کمر گیر افتادگی پیدا می کند مثلا عصب سیاتیک در لگن گیرمی افتد اما به کمر نیز تیر می کشد، تست نوار عصب و عضله به تعیین محل گیر افتادن عصب کمک می کند.

گاهی درگیری عصب خود را بصورت درد مبهم در نقطه ای دیگر نشان می دهد مثلا فشار بر دیسک خود را بصورت درد پاشنه، یا درد پشت ران یا حتی زانو نشان می دهد که تست نوار عصب و عضله می تواند به تشخیص کمک کند.

از چه مناطقی نوار عصب و عضله انجام می شود؟

نوار عصب در طیف وسیعی از بیماریها انجام می شود. بطور کلی اختلالات حس، حرکت یا علایم عصبی بسته به تشخیص پزشک ممکن است نیاز به نوار عصب داشته باشند.

ضعف عضلات، پرش عضلات، درد عصبی از سایر مواردی است که نوار عصب و عضله به تشخیص کمک می کند.

• بررسی عضله زبان در مواردی که اختلالات بلع و صدا وجود دارد انجام می شود انجام آن شبیه به نوار عصب سایر قسمتها است.
• الکترومیوگرافی عضله مقعد در بی اختیاری مدفوع یا دردهای کف لگن کاربرد دارد. در موارد بی اختیاری ادراری بخصوص در خانمها الکترومیوگرافی اسفنکتر حالب نیز انجام می شود.
• در ضعف عضلانی ممکن است تست خاصی بنام تحریک مکرر عصبی انجام شود. در این حالت تحریکهای مکرر بر روی عضلات مبتلا انجام شده و خستگی عضله توسط آن بررسی می گردد.
• همانطور که اشاره شد علاوه بر نوار عصب و عضله تستهای دیگری وجود دارد که تحت عنوان الکترودیاگنوز تقسیم بندی می شوند در این تستها راههای شنوایی، بینایی، حسی و حرکتی بررسی می شود.
• نوار عصب و عضله در نوزادان و کودکان نیز انجام می شود اما کودکان نیاز به مهارتهای بیشتری دارد.

چرا نوار عصب و عضله انجام می شود؟

پزشك معالج، ممكن است در صورتی كه بیمار علایم و نشانه هایی دال بر بیماری عصب و عضله و یا بیماری محل اتصال عصب و عضله داشته باشد درخواست انجام نوار عصب و عضله دهد.

بعضی از این علایم و نشانه ها از این قرارند:

سوزن سوزن شدن ، مور مور و گزگز اندام ها خصوصا انگشتان دست وپا، خواب رفتگی دست ها یا پاها، ضعف عضلانی،درد عضلات و كرامپ و انواع خاصی از درد اندام ها.

نوار عصب و عضله اغلب برای تشخیص ویا رد كردن موارد زیر ضروری است:

۱-بیماریهای عضلانی مانند دیستروفی های عضلانی و پلی میوزیت
۲-بیماریهای اعصاب محیطی مانند سندرم تونل كارپ و نوروپاتی ها
۳-بیماریهای سلولهای حركتی در مغز و نخاع مانند ای ال اس
۴-بیماریهای محل اتصال عصب و عضله ماند میاستنی گراویس
۵- درگیری ریشه های عصبی در گردن و كمر ناشی از فتق دیسك یا آرتروز
۶-بیماریهای شبكه بازویی و یا لمبوساكرال

نكاتی كه لازم است توسط بیمار برای نوار عصب و عضله رعایت شود

۱-از آنجا كه نوار عصب و عضله بر روی اندامها انجام می شود ، بهتر است بیمار از لباس نسبتا گشاد و راحت استفاده كند.
۲-برای انجام نوار عصب سطح اندام باید از مواد چرب و آرایشی و نیز تعریق پاك باشد. لذا بهتر است قبل از آن بیمار استحمام كرده باشد و یا حداقل از آرنج و زانو به پایین را كاملا شسته باشد.

قبل از نوار عصب و عضله

هنگامی‌ که پزشک شما EMG و NCS را سفارش می‌دهد، با شما درمورد اینکه این آزمایشات به دنبال چه چیزی هستند و چه اتفاقی می‌افتد با شما صحبت خواهد کرد.

این زمان مناسبی برای طرح سوالات و آگاه سازی پزشک در مورد تمام داروها و مکمل‌هایی است که استفاده می‌کنید، چه با نسخه، چه بدون نسخه و یا حتی ویتامین‌ها یا گیاهان دارویی.

همچنین باید قبل از آزمایش دوش بگیرید یا استحمام کنید تا روغن اضافی پوست شما پاک شود تا الکترودهای سطح به خوبی بچسبند.

بهتر است پس از دوش گرفتن قبل از آزمایش، از لوسیون، ضد آفتاب، عطر، روغن یا کرم در محلی که قرار است آزمایش کنید استفاده نکنید. اجتناب از این موارد برای چند روز قبل از تست نیز بهتر است.

برای اکثر افراد، ناشتا بودن قبل از هیچ یک از این آزمایشات لازم نیست. پزشک با توجه به شرایط خاص شما در این مورد به شما اطلاع می‌دهد.

نحوه انجام نوار عصب و عضله

هنگامی ‌که همه چیز برای مطالعه هدایت عصب تنظیم شد، یک شوک الکتریکی سطح پایین از طریق الکترود تحریک کننده اعمال می‌شود و سرعت تکانه الکتریکی توسط الکترود ضبط کننده ثبت می‌شود.

شوک خفیف و سریع است، اما احتمالاً برای چند ثانیه با ناراحتی همراه خواهد بود. سپس این کار برای هر منطقه ای که پزشک می‌خواهد آزمایش کند تکرار می‌شود.

هر تکانه الکتریکی در یک مانیتور در امواج به نظر می‌رسد که مانند امواج است که متخصص مغز و اعصاب قادر به تفسیر آنها خواهد بود.

وقتی NCS کامل شد، الکترودها برداشته می‌شوند و هرگونه خمیر باقیمانده از روی پوست شما تمیز می‌شود.

EMG به طور معمول بلافاصله پس از NCS انجام می‌شود. در این صورت، در حالی که متخصص مغز و اعصاب عضله مورد نظر برای آزمایش را پیدا می‌کند، در همان حالتی که هستید می‌مانید.

ناحیه با ضد عفونی کننده تمیز می‌شود و الکترود ظریف و نازک سوزنی به عضله وارد می‌شود. این کار ممکن است مانند یک درد یا گزگز مختصر، تیز و به دنبال آن ناراحتی یا فشار ملایم باشد.

اکثر افراد مشکلی با این تست ندارند، اما اگر خیلی ناراحت کننده یا دردناک است، به متخصص مغز و اعصاب اطلاع دهید زیرا این امر می‌تواند بر نتایج آزمایش شما تأثیر بگذارد.

الکترود هیچگونه تکانه الکتریکی ساطع نمی‌کند و به سادگی فعالیت عضلانی شما را در حالت استراحت و هنگام حرکت ثبت می‌کند.

متخصص مغز و اعصاب به شما دستورالعمل‌هایی را برای انجام انقباض (سفت کردن) و استراحت دادن به عضله در زمان‌های مناسب، مانند خم شدن یا بلند کردن بازو، به شما می‌دهد.

سپس متخصص مغز و اعصاب ممکن است الکترود سوزنی را به عضله دیگر یا قسمت دیگری از عضله منتقل کند و روش را تکرار کند، اما این که چند بار این اتفاق می‌افتد به نواحی مورد آزمایش بستگی دارد.

فعالیت به صورت موج در صفحه اندازه گیری و تقسیر می‌شود و صداهای ایستا مانند بر روی یک بلندگو پخش می‌شود.

متخصص مغز و اعصاب که این آزمایش را انجام می‌دهد به منظور تشخیص ناهنجاری‌ها به این صداها گوش داده و مانیتور را تماشا می‌کند.

وقتی آزمایش شما تمام شد، الکترود برداشته می‌شود. می‌توانید لباس بپوشید و بلافاصله به خانه بروید. بسته به شرایط پزشکی شما ممکن است پزشک دستورالعمل‌های خاصی به شما بدهد.

آیا در تست نوار عصب و عضله سوزن وجود خواهد داشت؟

برخی از آزمایشات الکترومیوگرافی EMG شامل استفاده از یک سوزن بسیار کوچک است. بسته به مشکلی که پزشک در حال بررسی آن است، این سوزن به آرامی در گروه‌های عضلانی خاصی قرار می‌گیرد.

توجه به این نکته، همه مطالعات عصبی به EMG سوزنی احتیاج ندارند. نیاز یا عدم نیاز به الکترومیوگرافی سوزنی به آنچه پزشک بررسی می‌کند بستگی دارد. سوزنی که در این آزمایش به کار رفته احتمالاً کوچکترین سوزنی است که تاکنون تجربه دیده‌اید.

سوزن مانند میکروفون عمل می‌کند و فعالیت الکتریکی در عضله شما را بر می‌دارد، سپس می‌توان برای تشخیص وجود ناهنجاری ارزیابی کرد.

این سوزن‌ها، علاوه بر اینکه بسیار کوچک هستند، هیچ چیزی در عضلات شما تزریق نمی‌کنند، و همچنین هیچ نمونه‌ای از عضلات شما نمی‌گیرند، آنها فقط به عضله شما “گوش می‌دهند”.

آیا این تست درد دارد؟

برای برخی از افراد، ممکن است مقدار کمی درد در ارتباط با مطالعات هدایت عصب وجود داشته باشد. بیشتر بیماران آن را شبیه دریافت یک “شوک استاتیک” کوچک از دستگیره یا فرش در زمستان توصیف می‌کنند.

اکثر بیماران این قسمت از آزمایش را به خوبی تحمل می‌کنند. علاوه بر این، همه کارمندان ما بارها این آزمایشات را انجام داده اند، بنابراین آنها می‌توانند نگرانی‌های شما را درک کنند.

ممکن است در هنگام ورود سوزن ناراحتی جزئی ایجاد شود. اگر بیمار این حالت را خیلی ناخوشایند بداند (که این اتفاق به ندرت اتفاق می‌افتد) می‌تواند در هر زمان آزمایش را متوقف کند.

خطرات نوار عصب و عضله چیست؟

ولتاژ پالس های الکتریکی مورد استفاده در طول نوار عصب بسیار کم بوده و خطری برای بیمار ندارد و درد زیادی ایجاد نمی کند.
در نوارعضله ، یک سوزن نازک بداخل عضله وارد می شود که با سوزن تزریقات بسیار متفاوت بوده و ناراحتی مختصری ایجاد می کند .
خطرات به وضعیت پزشکی خاص شما بستگی دارد ، اگر دستگاه پیس میکر قلب دارید ، به پزشک خود بگویید ، زیرا ممکن است اقدامات احتیاطی انجام شود.

نتایج نوار عصب و عضله چه معنایی دارد؟

پزشک پس از فرآیند، نتایج را مرور خواهد کرد. اگرچه، در صورتی که مراقب سلامت دیگری EMG را تجویز کرده باشد، احتمالا تا زمان جلسه ملاقات بعدی با پزشک، فرد از نتایج مطلع نباشد.

اگر EMG، هرگونه فعالیت الکتریکی را در ماهیچه در حال استراحت نشان دهد، ممکن است فرد، درگیر موارد زیر باشد:

• اختلال عضلانی
• اختلالی که عصب هایی را که به ماهیچه متصل می شوند، درگیر می کند
• التهاب ناشی از آسیب
• در صورتی که EMG، فعالیت الکتریکی غیرطبیعی را در زمان انقباض نشان دهد، ممکن است فرد دچار فتق دیسک یا اختلال عصبی مثل ای ال اس یا سندروم تونل کارپال شده باشد.

وابسته به نتایج، پزشک با فرد در مورد هرگونه تست یا درمان دیگر که ممکن است مورد نیاز باشد، گفتگو خواهد کرد.