شانه قسمت بسیار پیچیده بدن است. این قسمت از بدن در واقع یک “اتصال توپ و سوکت” است ، به این معنی که استخوان هومروس (قسمت فوقانی و سر استخوان بازو) کاملاً در فضای مربوط به ناحیه کتف (تیغه شانه) قرار می‌گیرد.

هر انتهای استخوان توسط یک لایه ضخیم از غضروف محافظت می‌شود که از ساییدگی استخوان‌ها به هم جلوگیری می‌کند. شانه همچنین حاوی کیسه‌های پر از مایعات است که با عنوان بورسا شناخته می‌شوند و از ساییدگی تاندون‌ها بر روی استخوان‌ها جلوگیری می‌کنند.

تزریق شانه یکی از روش‌های درمانی است که می‌توانند به بهبود آسیب های شانه کمک کند و در مواردی که آسیب خیلی جدی نباشد جایگزین جراحی شانه شود که هم باعث کاهش هزینه‌ها می‌شود و هم مشکلات و دردهای ناشی از جراحی را کاهش میدهد.

اما یکی از اصلی‌ترین سؤالات برای مراجعین نوع دارو یا موادی است که به شانه تزریق میشود؟

یکی از آسیب‌های شایع، کشیدگی و پارگی تاندون‌های آن است. بسیار اتفاق می‌افتد که تاندون متصل به عضله‌ای به نام فوق خاری (سوپرا اسپیناتوس) در اثر ضربه یا انقباضات شدید یا مکرر این عضله دچار کشیدگی و یا حتی پارگی می‌شود و به موجب آن حرکات شانه محدود و دردناک می‌گردند.

گاهی اوقات برای درمان این عارضه داروهایی جهت کاهش درد و التهاب شانه تجویز و حتی ممکن است فوق تخصص درد تزریق مفصلی انجام دهند و در پارگی‌های کامل تاندون، عمل جراحی را توصیه نمایند، آنچه مسلم است این است که درمان‌های غیرتهاجمی، ایمن و در اصطلاح نگهدارنده باید به روش‌های دارویی و جراحی ترجیح داده شوند.

علت درد شانه

درد شانه یک مشکل شایع با دلایل مختلف متعددی است که شامل موارد زیر می شوند:

• شانه یخ زده 

شانه منجمد یا شانه یخ زده گاهی با نام کپسولیت چسبنده شانه نیز شناخته می شود. این شرایطی است که در آن یک شانه دردناک و خشک می شود. علائم معمولاً بدون درمان از بین می روند اما ممکن است این بیماری تا 2-3 سال به طول انجامد.

• اختلالات روتاتور کاف 

روتاتور کاف گروهی از ماهیچه ها و تاندون ها می باشد که مفصل را احاطه کرده و به ثبات آن کمک می کند. اختلالات روتاتور کاف یکی از شایع ترین دلایل درد شانه است. اکثر افراد با موفقیت درمان می شوند و به بهبودی کامل دست می یابند.

• ضربه (تروما)

یک شکستگی استخوان: مانند شکستگی استخوان فوقانی بازو (هومروس) یا یک شکستگی ترقوه (کلاویکل).

آسیب دیدگی بافت نرم مانند آسیب به رباط ، تاندون یا عضله‌ی اطراف مفصل: این عارضه ممکن است به طرق مختلف ایجاد شود ، مانند آسیب ورزشی ، سانحه ی رانندگی یا یک فشار به خاطر بلند کردن یا حمل جسم سنگین.

دررفتگی شانه: این بدان معنی است که توپی مفصل از حفره و جای خود خارج شده است.

• درد ارجاعی 

این به معنی دردی است که در اثر مشکلی در جایی دیگر از بدن ایجاد می شود اما به دلیل مسیرهای عصبی در شانه احساس می شود. گردن شایع ترین منبع بروز دردهای ارجاعی است.

گاهی اوقات ممکن است دردی که  احساس میشود، منبع آن قلب یا دیافراگم (ماهیچه ای که ناحیه قفسه سینه شما را از ناحیه شکم جدا می کند) باشد. یک مشکل در ناحیه شکم می تواند باعث تحریک دیافراگم شود که گاهی اوقات میتواند در شانه احساس شود.

در چنین مواردی معمولاً در ناحیه شکم نیز درد وجود دارد. به همین صورت اگر مشکل در ناحیه قفسه سینه شروع شود ، معمولاً به همراه درد شانه، درد قفسه سینه نیز  وجود خواهد داشت.

• آرتروز شانه

استئوآرتریت یا ارتروز (ساییدگی و پارگی) در مفصل شانه

آرتروز عفونت مفصلی یا آرتریت سپتیک. این بیماری شامل عفونت در مفصل می باشد. علائم آن شامل درد و سوزش روی یک مفصل، درد در هنگام حرکت دادن مفصل و احساس ناخوشی می شوند. آرتریت سپتیک، یک بیماری نادر است اما نیاز به درمان اورژانسی دارد.

آرتروزی که تعدادی از مفاصل مختلف دیگر و همچنین شانه را مبتلا می سازد، یعنی روماتیسم مفصلی یا آرتریت روماتوئید.

علل دیگر درد شانه

• درد ناشی از مشکلی در گردن.
• اختلالات مفصل آکرومیوکلاویکولار (اخرمی- ترقوه ای)- برخی شرایط (مانند آسیب شانه یا آرتروز) ممکن است بر مفصل آکرومیوکلوویکولار که مفصلی واقع در بالای شانه است تأثیر بگذارد. مشکلات به وجود امده در این مفصل معمولاً به دلیل سایش و پارگی مفاصل یا به دلیل آسیب دیدگی است.
• پلی‌میالژی‌ روماتیكا یا آرتریت‌ گیجگاهی. این وضعیتی است که باعث بروز درد ، خشکی، سوزش و حساسیت در عضلات بزرگ ، معمولا در اطراف شانه ها ، بازوها و باسن می شود.
• بی ثباتی یا ناپایداری شانه. شانه به این دلیل ناپایدار می شود که مفصل استخوان ها را نزدیک به هم نگه نمیدارد. استخوان بازویی (هومروس) غالباً از جای خود بیرون میزند.

کنترل درد شانه با تزریق شانه

تزریق شانه ممکن است با اهداف تشخیصی و یا درمانی انجام شود. داروهایی که اغلب در شانه تزریق می‌شوند شامل شامل کورتیکواستروئیدها و هیالورونان‌ها هستند.
کورتیکواستروئیدها یا کورتون داروهای قوی ضد التهاب هستند که تورم و التهاب را کاهش می‌دهند.
هیالورونان‌ها نیز علاوه بر داشتن خاصیت ضدالتهابی، دارای اثرات زیر هستند:

1. ضد درد
2. تحریک‌کننده تولید مایع سینوویال
3. دارای اثر لغزندگی (لوبریکاتور)

تزریق شانه اغلب بدون مشاهده تصویر انجام می‌شود. البته اگر تجهیزات لازم موجود باشد می‌توان از روش تشخیص یا تزریق با کمک گرفتن از تصاویر سونوگرافی (sonography guided rotator cuff examination and injection) استفاده کرد.

نکته بسیار مهم این است که این تزریق‌ها فقط در صورتی مفید هستند که توسط پزشکان متخصص و باتجربه انجام شوند.

بیشتر بخوانید: انحراف شست پا، هالوکس ، الگوس ، علت و درمان آن

تشخیص درد شانه

در اکثر بیماران مبتلا به درد شانه به دلیل استئوآرتیت، پارگی روتاتور کاف و آرتیت بعد از آسیب فیزیکی، محل درد در اصراف شانه و قسمت بالایی بازو است.

فعالیت درد را بدتر می کند و استراحت و گرما شدت درد را برای مدت محدودی کم می کند. بعضی بیماران در هنگام حرکت دادن بازو احساس خشکی می کنند.

به علاوه دردی که توضیح داده شد، بیماران مبتلا به آرتیت، کاهش کارایی و دامنه حرکتی زیادی را تجربه می کنند که کارهای روزانه مانند شانه کردن سر، بستن دگمه های پیراهن و بالاتر بردن دست از ارتفاع سر را مشکل می کند.

با ادامه بیماری ممکن است تحلیل عضلانی رخ دهد و باعث بیماری شانه یخ زده بشود. انجام رادیوگرافی برای تمام بیماران مبتلا به درد شانه الزامی است.

بر اساس شرح حال بیمار و تشخیص پزشک معمولا آزمایشات تکمیلی دیگری مانند شمارش کامل سلول های خونی انجام می شود. در صورت شک پزشک به پارگی روتاتور کاف انجام MRI الزامی است.

روش‌های درمان

روش های مختلفی از جمله درمان های دارویی، فیزیوتراپی و … وجود دارد اما در بین تمام این روش ها، تزریق داخل مفصلی موثرترین و سریع ترین روش درمان بیماری است.

تزریقات داخل مفصلی عموما به دو صورت انجام می شوند. روش اول استفاده از لندمارک (مشخصات) های سطحی بدن برای پیدا کردن محل تزریق است و روش دوم استفاده از سونوگرافی.

در روش لندمارک به دلیل نداشتن دید و آگاهی کامل از جزئیات داخل بدن امکان خطا و عوارض جانبی بالا می باشد که این مشکلات با استفاده از روش سونوگرافی به راحتی حل می شوند.

• تزریق کورتون (کورتیکواستروئید)

کورتیکواستروئید یک نوع دارویی است که از کورتیزون و یک استروئید تشکیل شده است. داروهایی از نوع به طور موثری میزان تورم را کاهش می‌دهند. این داروها برای کاهش تورم که به علت بیماری‌های مختلفی ایجاد شده‌اند استفاده می‌شود.

کورتیزون یک نوع کورتیکواستروئید است به همین دلیل بجای کورتیزون از کورتیکواستروئید نیز استفاده می‌شود. کورتیکواستروئید را می‌توان از طریق دهان، استنشاق، اتصال به پوست، تزریق وریدی یا تزریق به بافت بدن استفاده کرد.

کورتیکواستروید چه مدتی تاثیر خواهند داشت؟ آیا دائمی هستند؟

تسکین درد از تزریق عموما برای مدت دائمی نیست. دستورالعمل‌ها توسط پزشکان مدت زمان تسکین درد را بیشتر از دو ماه تعیین نکرده اند. تزریق استروئید یک نوع درمان موقتی و کوتاه مدت برای بیماری های سخت و مزمن است.

عواملی مانند وسعت تورم و وضعیت سلامتی کلی بیمار تعیین کننده مدت زمان دوام استروئید است. برای یک تورم حاد، یک تزریق مدت زمانی طولانی در حدود یک سال باعث تسکین درد می‌شود.

البته این مدت زمان متغیر است و به خود بیمار وابسته است. اما بدون توجه به مدت زمان تسکین درد، بیمار نباید به صورت نامحدود تزریق را انجام دهد. در حالت کلی بیمار نباید بیشتر از 3 یا 4 بار در سال تزریق کورتیکواستروئید را یرای هر بافت انجام دهد.

تزریق زیاد باعث احتمال ایجاد عوارض جانبی مانند آواسکولار نکروز ( بافت مردگی بی‌خونی) که باعث از کار افتادن عضو که به دلیل کمبود جریان خون در عضو ایجاد می‌­شود. برای اطمینان بیشتر لازم است تزریق بیشتر از 4 بار در سال انجام نشود.

چه موقع تزریق دارو برای درمان بورسیت ضروری است؟

در صورتی که التهاب بورس عامل بروز علائم و نشانه‌های شما باشد پزشک تزریق دارو را به شما توصیه خواهد کرد. بورسیت یا التهاب بورس یکی از علل شایع درد بافت نرم محسوب می‌شود و در این شرایط حرکت دادن شانه برای شما دشوار است و دامنه حرکات شما کاهش پیدا می‌‌کند.

تزریق مقادیر کمی از کورتیکواستروئید و داروی بی حسی موضعی به درون بورس می‌‌تواند با کاهش التهاب درون بورس و اطراف آن به تسکین علائم و نشانه‌های شما کمک کند.

بورسیت شان به صورت درد در قسمت فوقانی بازو احساس می‌‌شود و باعث می‌‌شود شما در هنگام شب نیز دچار درد شوید و نتوانید خواب راحتی داشته باشید.

• تزریق PRP در درمان درد شانه

تزریق پلاسمای غنی از پلاکت برای درمان آسیب‌دیدگی‌ها و عارضه‌های مختلفی به کار برده می‌شود. این عارضه‌ها عبارتند از:

• آرتریت شانه: آرتریت باعث تخریب غضروف می‌شود و در نتیجه در زمان حرکت شانه و دست، درد ایجاد می‌شود. آرتریت علاوه بر ایجاد درد می‌تواند سبب ورم و آسیب‌دیدگی مفصل نیز بشود.

انواع مختلف آرتریت عبارتند از:

• آرتروز: در این عارضه در اثر افزایش سن، غضروف بین استخوان‌ها در مفصل شانه تخریب شده و باعث ایجاد التهاب و درد می‌شود.
• آرتریت روماتوئید: در این عارضه اختلال در عملکرد دستگاه ایمنی بدن باعث تخریب پوشش غضروف بین استخوان‌ها در مفصل شانه می‌شود. این عارضه معمولاً بر مفاصل مختلفی در بدن تأثیر می‌گذارد.
• آرتریت ناشی از آسیب‌دیدگی: این نوع آرتریت در اثر شکستگی یا آسیب‌دیدگی شانه ایجاد می‌شود.
• شانه یخ‌زده: این عارضه زمانی ایجاد می‌شود که کپسول بافت همبند اطراف شانه ضخیم و منقبض شود و درنتیجه منجر به سفتی و درد شانه در اثر محدودیت حرکتی می‌شود.

شانه یخ‌زده معمولاً در بزرگسالان در سنین بین 40 تا 60 سالگی بروز می‌کند و می‌تواند در اثر بیماری‌هایی مانند دیابت، کم‌کاری و پرکاری تیروئید، پارکینسون و بیماری‌های قلبی ایجاد شود.

همچنین امکان دارد این عارضه در اثر عدم تحرک شانه برای مدت طولانی پس از آسیب‌دیدگی بروز کند. به همین علت یکی از اقدامات مهم در روند بهبود، فیزیوتراپی می‌باشد.
تزریق پلاسمای غنی شده یا پی آر پی برای درمان شانه یخ‌زده نیز مورد استفاده می‌شود.

• عارضه‌های مرتبط با روتاتور کاف (عضلات گرداننده): مفصل شانه از سه استخوان تشکیل شده است: ترقوه، بازو و استخوان کتف. این استخوان‌ها همراه با یکدیگر سبب انجام حرکات مختلف شانه می‌شوند.

گروهی از عضلات به شانه متصل هستند که روتاتور کاف (عضلات گرداننده شانه) نام دارند. این عضلات باعث ثبات و در عین حال سبب حرکت شانه در جهات مختلف می‌شوند. عارضه‌های مرتبط با روتاتور کاف دارای انواع مختلفی می‌باشند که عبارتند از:

• تاندونیت و بورسیت: تاندونیت و بورسیت شایع‌ترین دلایل ایجاد درد و خشکی شانه می‌باشند. امکان دارد این عارضه‌ها در اثر حرکت مداوم مانند تمارین ورزشی و یا در اثر آسیب‌دیدگی شدید و ناگهانی ایجاد شوند.

تاندونیت و بورسیت بیشتر در بزرگسالان بالای 40 سال متداول هستند؛ چرا که در این سنین تاندون‌ها فرسوده‌تر هستند و بیشتر در معرض آسیب‌دیدگی قرار دارند.
تاندونیت در اثر التهاب تاندون‌های روتاتور کاف ایجاد شده و باعث درد شانه شود.

بورسیت در اثر التهاب کیسه‌های محتوی مایعی که از فضای بین تاندون‌ها و استخوان‌ها حفاظت می‌کنند ایجاد می‌شود.

• پارگی روتاتور کاف: پارگی روتاتور کاف یکی از دلایل شایع درد شانه و ناتوانی در بزرگسالان است و می‌تواند باعث محدودیت شدید در فعالیت‌های روزمره مانند شانه کردن موها یا لباس پوشیدن شود.

این نوع آسیب‌دیدگی معمولاً در اثر فرسودگی تاندون با گذشت زمان ایجاد می‌شود. این عارضه همچنین می‌تواند در اثر آسیب‌دیدگی ناگهانی نیز ایجاد شود.

روش‌های درمانی مناسبی از جمله فیزیوتراپی ،حرکات اصلاحی و تزریق پی آر پی برای درمان آسیب و پارگی روتاتور کاف وجود دارند که بنا بر شدت و میزان آسیب بهترین روش درمان تحت نظر پزشک برای بیمار تجویز می‌شود.

• ناپایداری مفصل شانه: این حالت زمانی بروز می‌کند که عضلات و رباط‌ها جهت نگه داشتن استخوان‌های شانه در کاسه مفصلی به اندازه کافی قوی نباشند. ناپایداری مفصل شانه می‌تواند سبب دررفتگی مفصل شده و یا از به کار گیری شانه یا بالا بردن بازو جلوگیری کند.

ناپایداری مفصل شانه در اثر موارد زیر ایجاد می‌شود:

• دررفتگی قبلی مفصل شانه: هر چه تعداد دررفتگی‌ها بیشتر باشد، میزان پایداری شانه کاهش پیدا می‌کند.
• سست بودن رباط‌ها: رباط بافتی است که سبب اتصال استخوان‌ها می‌شود. امکان دارد رباط‌های شانه به طور طبیعی سست باشند و یا ممکن است به مرور زمان سست شوند. (خصوصاً در مواردی مانند بالا بردن دست بالای سر به طور مداوم در ورزش شنا یا تنیس).

مزایای تزریق پی آر پی

امروزه در کلینیک درد از مزایای تزریق پی آر پی به وفور استفاده می شود. شاید برای شما هم اتفاق افتاده باشد که دچار آسیب دیدگی در مفصل شانه ی خود شده باشید.

آسیب های مفصل باعث محدود شدن حرکت دستان شما شده و باعث می شود از انجام بسیاری از فعالیت های روزمره ی خود باز بمانید.

اگر شدت این آسیب دیدگی ها جزئی باشد می توان از طریق روش نوین تزریق PRP به بهبود مفصل و تقویت دامنه ی حرکتی آن کمک کرد. حتی در برخی موارد ممکن است فوق تخصص درد از تزریق پی آر پی بعد از جراحی به دلیل تقویت روند بهبودی بیمار بعد از عمل جراحی، استفاده نماید.

دکتر سیامک مرادی

مطلب قبلی

گردن درد ، دلایل آن، پیشگیری و درمان

Read More

مطلب بعدی

درمان انحراف ستون فقرات

Read More