تنگی کانال نخاعی

طناب نخاعی ابتدای آن در مغز قرار دارد و از میان کانال نخاعی عبور می‌کند و تا قسمت تحتانی ستون مهره‌ای کمر امتداد می‌یابد. تعدادی عصب از بین هر مهره گردن و ستون تحتانی فقرات به خارج از طناب نخاعی هدایت می‌شوند و به ترتیب عملکرد دست و پاها را برعهده دارند.

تنگی کانال نخاعی (spinal stenosis) عارضه‌ای است که به موجب آن کانال نخاعی تنگ‌تر از حد نرمال خود می‌شود.

تنگی کانال نخاعی یکی از بیماری های جدی و شایع ستون فقرات است که ممکن است بطور مادرزادی وجود داشته باشد یا بطور اکتسابی ایجاد شود.
کمردرد مهم ترین مشخصه این بیماری است که به دلیل کاهش فضای داخلی در نخاع که ریشه های عصبی نخاع از آن عبور می کند و فشرده شدن آن ها رخ می دهد.

اعصابی که از نخاع خارج شده و به اندام تحتانی می روند در اثر کاهش فضای کانال نخاعی تحت فشار قرار می گیرند و عوارضی همچون کمردرد ، درد و بی حسی در اندام های تحتانی و اختلال در عملکرد آن ها رخ می دهد.

کاهش فضای عبوری ریشه های نخاعی سبب می شود فشار زیادی به اعصاب نخاعی وارد شود، این وضعیت موجب بروز مشکلاتی همچون کمر درد و انتشار آن به اندام های تحتانی می شود.

درمان تنگی کانال نخاعی در بسیاری از موارد با روش های غیرجراحی همچون فیزیوتراپی امکان پذیر است.

این بیماری در دو نوع مادرزادی و اکتسابی رخ می دهد ، در نوع مادرزادی قطر کانال نخاعی بطور اولیه کم است و در نوع اکتسابی رشد استخوان ها و بافت های دیگر داخل این کانال سبب کاهش فشای کانال نخاعی می شود و اغلب در افراد سالمند و میانسال رخ می دهد.

کاهش ارتفاع دیسک در نتیجه افزایش سن نیز ریسک بروز این بیماری را افزایش می دهد.

انواع تنگی کانال نخاعی چیست ؟

تنگی کانال نخاعی را به انواع مختلفی تقسیم کرده‌اند، از لحاظ محل، تنگی کانال نخاعی را به سه دسته تقسیم می کنند.

۱- نوع مرکزی
۲-نوع محیطی
۳- نوع تنگی سوراخ بین مهره ای.

بیشتر بخوانید : محرک های نخاعی و انواع آن

عامل‌های خطر تنگی کانال نخاعی

خطر ابتلا به تنگی کانال نخاع در شرایط زیر افزایش می‌یابد:

1. سن بالای 50 سال.
2. سابقه آسیب‌دیدگی ستون فقرات.
3. ابتلا به آرتریت ستون فقرات که می‌تواند به مفصل‌ها آسیب بزند.
4. ابتلا به بیماری استخوانی که مهره‌ها را نرم می‌کند یا باعث تشکیل رسوب کلسیمی می‌شود. از جمله این بیماری‌های می‌توان به بیماری پاژه یا اسپوندیلیت آنکیلوزان اشاره کرد.
5. اسپوندیلولیز مادرزادی.
6. تنگ بودن غیرعادی کانال نخاعی: این ناهنجاری ممکن است ارثی باشد یا در اثر اسکولیوز یا انحنای بیش از اندازه ستون فقرات ایجاد شود.
7. ابتلا به اختلالی ارثی (ژنتیک) که بازوها، پاها و مهره‌های ستون فقرات در اثر ابتلا به آن به اندازه کافی رشد نمی‌کند. این اختلال اصطلاحاً کوتولگی آکندروپلازی گفته می‌شود.
8. انجام دادن جراحی کمر که باعث تشکیل بافت هم‌بند جای زخم می‌شود و اسکار ایجاد شده عصب‌های نخاعی را تحت فشار قرار می‌دهد. تنگی کانال نخاعی پیش‌رونده ممکن است حتی بعد از جراحی کمر موفقیت‌آمیز نیز بروز یابد.

علائم تنگی کانال نخاعی چیست؟

علائم این وضعیت متغیر است و به شدت تنگی و ناحیه بروز آن بستگی دارد.

خشکی یا درد کمر یا گردن ازجمله علائم شایع تنگی کانال نخاع است. ممکن است فرد در پا، دست یا بازو دچار ضعف یا بی حسی شود. اگر تنگی نخاع در قسمت کمر باشد، وضعیتی به نام سندرم دم اسب رخ می دهد. علائم این سندرم عبارت است از:

• درد و ضعف شدید پاها.
• بی اختیاری مثانه.
• بی حسی شدید پشت پاها و ران.
• تنگی کانال نخاع مهارت حرکتی و هماهنگی را تحت الشعاع قرار می دهد.

علائم تنگی مجرای نخاعی کمر

تنگی مجرای نخاعی کمر در ناحیه پشت تحتانی و در قسمت ستون فقرات اتفاق می افتد که می تواند علائم زیر را داشته باشد:

• درد در قسمت پا و گرفتگی عضلات آن هنگام ایستادن طولانی و یا پیاده روی
• احساس بی‌حسی در پا
• احساس سوزش در پا
• تحت تاثیر قرار گرفتن اعصاب قسمت مثانه و یا روده و بی اختیاری در دفع ادرار و مدفوع (در موارد حاد)

علائم تنگی مجرای نخاعی گردن

تنگی مجرای نخاع در گردن، در قسمت ستون فقرات گردن اتفاق می افتد و می تواند علائم زیر را به همراه داشته باشد:

• سردرد
• بی حسی و سستی ماهیچه ها
• از دست رفتن اعصاب کنترل کننده تعادل
• درد خفیف یا شدید

تست‌های تشخیصی برای تنگی کانال نخاعی

پرکاربردترین آزمایشات تشخیصی برای علت تنگی کانال نخاعی کمر عبارتند از:

• اشعه‌ی ایکس.
• اسکن ام.آر.آی.
• سی.تی اسکن.
• میلوگرام.
• اسکن استخوان.
• تست نوار عصب و عضله.
• تست بلوک مفصل فاست.
• تست‌های آزمایشگاهی.
• آزمایش مایع مغزی نخاعی.
• دیسکوگرام
• الکترومیوگرافی.

درمان تنگی کانال نخاع

الف. درمان غیر جراحی

ارائه ورزش‌ها و تمرینات مخصوص به بیماران جهت جلوگیری از پیشرفت بیماری و درمان علائم آن استفاده از کمربند طبی یا لوازم ارتوپدی فنی حمایت کننده انجام فیزیوتراپی و آب درمانی درمان دارویی با ضد دردهای ساده یا داروهای ضد التهاب

• طب سوزنی

این روش درمان شامل تحریک مکان‌های خاصی بر روی پوست با انواع تکنیک‌ها است،که در اکثر موارد از سوزن‌های نازک، محکم و فلزی برای نفوذ در پوست استفاده می‌شود.

تحقیقات نشان داده است که درد پایین کمر، یکی از مناطقی است که در آن طب سوزنی برای افراد موثر واقع شده است.

• درمان دارویی

  داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs)، مانند آسپرین، ناپروکسن (Aleve ، Naprosyn) و ایبوپروفن (موترین، ناپرین، آسپرین) به منظور کاهش التهاب و تسکین درد استفاده می‌شود.

داروهای ضد درد، مانند استامینوفن (تایلنول)، می‌تواند درد را کاهش دهد اما اثرات ضد التهابی NSAID را ندارد. استفاده طولانی مدت از داروهای مسکن NSAID ممکن است موجب زخم معده و همچنین مشکلات کلیه و کبد شود.

داروهای استروئیدی، می‌تواند برای کاهش تورم و التهاب اعصاب تجویز شود. این داروها به صورت خوراکی (به صورت بسته مدرول) با کاهش تدریجی دوز در طی یک دوره ۵ روزه مصرف می‌شوند. مزیت استفاده از آن‌ها تسکین درد در یک دوره ۲۴ ساعته است.

در صورت درد شدید ممکن است تزریق استروئید به منطقه تنگی نخاعی و فشردگی عصب برای شما تجویز شود.

تزریق استروئید اپیدورال، این روش با حداقل تهاجم و شامل تزریق کورتیکواستروئید و عامل ضد درد بی‌حس کننده به فضای اپیدورال ستون فقرات برای کاهش تورم و التهاب اعصاب نخاعی است.

حدود ۵۰ درصد از بیماران پس از تزریق اپیدورال، کاهش درد را احساس خواهند کرد، اما این تاثیرات موقتی خواهد بود. اگر تزریق استروئید مفید واقع شود، می‌توان آن را تا ۳ بار در سال انجام داد.

تزریق مفاصل فاست: این روش با حداقل تهاجم و شامل تزریق کورتیکواستروئید و عامل ضد درد بی‌حس کننده به مفصل فاست، یا در داخل کپسول مفصلی و یا در بافت‌های اطراف کپسول مفصلی می‌باشد.

• تزریق

تزریق در فضای اپیدورال رایج‌ ترین تزریقی است که برای تسکین علائم تنگی کانال نخاع انجام می‌شود.

در این روش که یکی از روش های جراحی بسته ستون فقرات محسوب می شود، دارو (معمولاً استروئید) داخل فضای پیرامون ریشه‌های عصبی خاص (فضای اپیدورال) تزریق می‌شود.

تزریق این دارو از روش های درمان تنگی کانال نخاعی است که در کاهش التهاب و درد حاد منتشر شونده در دست‌ها یا پاها مؤثر است. سه تزریق معمولاً ظرف چند هفته انجام می‌شود.

• انجام تزریق ترانس فورامینال

این کار بدون نیاز به بیهوشی عمومی و پس از بیحس کردن پوست در اتاق عمل انجام میشود  وسیلهای شبیه یک سوزن نازک و بلند تحت مونیتور فلوروسکوپ به محل تنگی فرستاده میشود، پس از اطمینان از محل تزریق داروی مورد نظر تزریق شده و تنگی برطرف میگردد.

یکساعت پس از این کار بیمار با پای خود ترخیص میشود چند روز پس از این کاربیمار استراحت نسبی در منزل دارد.

این کار تحت فلوروسکوپی انجام میشود. فلوروسکوپ وسیله‌ای است که توسط اشعه ایکس تصویر مستقیمی را از داخل بدن به ما می دهد.با این روش از عوارضی مانند تزریق داخل نخاع یا داخل عروق جلوگیری میشود.

تزریق ترکیبی از داروها به داخل فضای تنگ شده در کانال نخاعی سبب کاهش التهاب و از بین روتن تورم و کاهش فشار ایجاد شده در داخل کانال نخاعی میگردد و ترمیم قسمت‌های آسیب دیده شروع می‌شود و درصد موفقیت این روش در بیماران مبتلا به تنگی کانال خفیف تا متوسط بالای 70 درصد می باشد .

انجام آب درمانی و تمرینات ورزشی مخصوصی که بعد از تزریق به بیماران داده میشود از عود بیماری جلوگیری مینماید .

در بیمارانی که با این روش رو به بهبود مدروند تکرار این کار در فاصله زمانی 4 تا 6 هفته شرایط درمانی بهتری را فراهم کرده نیاز به جراحی را مرتفع میسازد.

استفاده از  ار اف یا رادیوفرکونسی در بیمارانی مشکل ارتروز ستون فقرات را همراه با تنگی کانال دارتد را میتواند سبب بهبود کامل بیماران گردد.

• کایروپراکتیک

کایروپراکتیک عموما روش بی خطری است و به تسکین درد کمک می کند. در صورتی که بیمار مبتلا به پارگی دیسک یا پوکی استخوان است، این روش با دقت بیشتری باید صورت بگیرد.
در این موارد، ماساژ ستون فقرات باعث تشدید علائم و بوجود آمدن آسیب دیدگی های دیگر می شود. تنظیم کاریروپراکتیک باعث تعادل سیستم عصبی، به حرکت درآوردن مجدد مفاصل و در اغلب مواقع کاهش علائم تنگی کانال نخاع کمر می شود.

استفاده از برنامه های ورزش های خمشی در کنار تنظیم کایروپراکتیک نتایج موفقیت آمیزی را به بار داشته است.
میزان تاثیرگذاری کایروپراکتیک در بهبود تنگی ستون فقرات کمر به عوامل مختلفی بستگی دارد. در حین انتخاب این روش درمانی تنگی کانال نخاع کمر، محدودیت زمانی و تجهیزاتی را باید در نظر گرفت.

ب. درمان های جراحی برای تنگی نخاع

گزینه های جراحی شامل برداشتن قسمت هایی از استخوان، قسمت های استخوانی مفاصل یا دیسک هایی که کانال نخاع و اعصاب نخاعی را تحت تاثیر قرار داده اند.

انواع جراحی برای رفع تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است:

1- لامینکتومی (جراحی رفع فشار)
2- لامینوتومی
3- لامینوپلاستی
4- فورامینوتومی
5- جراحی فضاهای بین خارهای مهره ها
6- همجوشی یا فیوژن ستون فقرات

تمرینات ورزشی مناسب برای تنگی کانال نخاعی

ورزش‌ها جهت کاهش فشار روی نخاع در بیماران مبتلا به تنگی کانال نخاعی شامل موارد زیر است.

بیمار به پشت می‌خوابد و هر دو پا را داخل شکم جمع می‌کند و ۵ شماره این وضعیت را نگه می‌دارد.

بیمار به پشت می‌خوابد و دراز نشست را انجام می‌دهد، فقط مطابق شکل سر و گردن را بلند می‌کند، بیشتر از این میزان تاثیر لازم کم می‌شود.

بیمار به پشت می‌خوابد و یک پا را تا ۹۰ درجه بالا می‌برد و این وضعیت را تا ۵ شماره نگه می‌دارد.

شما می توانید با تماس گرفتن با دکتر سیامک مرادی فوق تخصص درد و انجام مشاوره از بیماری خود آگاه شوید و نسبت به درمان آن اقدام کنید.

تلفن تماس: 02188882424 و 09339510017

دکتر سیامک مرادی

مطلب قبلی

متخصص درد کیست؟

Read More

مطلب بعدی

تزریق ژل زانو یا هیالورونیک اسید به زانو چیست؟

Read More