قانقاریا یا گانگرن چیست ؟
- Home
- قانقاریا یا گانگرن چیست ؟
قانقاریا (به یونانی: γάγγραινα) یا سیاه‌مُردِگی یا گانگرِن (به انگلیسی: Gangrene) فساد و عفونتی است که در قسمتی از ماهیچه یا استخوان پیدا شود و آن را سیاه و فاسد کند.
این بیماری در اثر عفونت با باکتری کلوستریدیوم پرفرنژنس که حتی در زباله های خانگی هم یافت می‌شود ایجاد می‌شود.
همچنین نوعی دیگر از این بیماری با نام قانقاریا استرپتوکوکی توسط استرپتوکوک پیوژنز یا همان استرپتوکوک‌های گروه A ایجاد می‌شود. این بیماری یکی از انواع بافت‌مردگی در بدن است و عفونت زخم‌ها یا آسیب خوردن به بافت‌ها باعث آن می‌شود.
هنگامی که بافت بخشی از بدن به خاطر فقدان خون‌رسانی بمیرد قانقاریا رخ می‌دهد. مرض قند یا سختی رگ نیز میتواند باعث سیاه‌مردگی شود.
علائم شایع قانقاریا پوست آبی یا سیاه، درد و ترشح بدبو است. درمان این بیماری به فراخور شدت آسیبی که بافت دیده از تجویز آنتی‌بیوتیک تا قطع بخش مبتلای بدن متفاوت است.
در این نوع قانقاریا پوست خشک و چروکیده می شود و رنگ آن قهوه ای تا آبی مایل به ارغوانی یا سیاه به نظر می رسد. گانگرن خشک ممکن است به آرامی ایجاد شود. بیشتر در افرادی که دیابت یا بیماری عروق خونی مانند آترواسکلروز دارند، روی می دهد.
در صورت وجود عفونت باکتریایی در بافت آسیب دیده، قانقاریا به عنوان قانقاریای مرطوب خیس شناخته می شود. التهاب، تاول و ظاهر مرطوب از ویژگی های مرسوم قانقاریای خیس می باشد.
قانقاریا مرطوب ممکن است پس از سوختگی شدید، سرمازدگی یا صدمه ایجاد شود. اغلب در افراد مبتلا به دیابت که از روی ناآگاهی به انگشتان پا یا خود پا صدمه می زنند، اتفاق می افتد.
قانقاریای مرطوب باید فوراً درمان شود زیرا به سرعت گسترش یافته و می تواند کشنده باشد.
قانقاریای گازی به طور معمول بر بافت عضلانی عمیق تأثیر می گذارد. اگر قانقاریا گازی دارید، سطح پوست ممکن است در ابتدا طبیعی به نظر برسد.
با بدتر شدن شرایط، پوست ممکن است رنگ پریده و سپس خاکستری یا قرمز مایل به ارغوانی شود. شاید پوست حباب دار به نظر برسد و هنگامی که آن را فشار می دهید به دلیل گاز موجود در بافت، صدای ترق ترق ایجاد شود.
قانقاریای گازی معمولا در اثر عفونت به وسیله یک باکتری به نام کلستریدیوم پرفرنجنس ایجاد می گردد. باکتری ها در جراحت یا زخم جراحی که در آنها خون تامین نمی گردد، جمع می شوند.
این عفونت باکتریایی سمومی تولید می کند که گاز آزاد کرده و باعث مرگ بافت می گردد. مانند قانقاریای مرطوب، قانقاریای گازی نیز یک بیماری کشنده می باشد.
قانقاریایی که بر یک یا چند اندام، مانند روده، کیسه صفرا یا آپاندیس تاثیر می گذارد، قانقاریای داخلی نامیده می شود.
این نوع قانقاریا زمانی اتفاق می افتد که جریان خون به سمت یک اندام داخلی مسدود می گردد، مثلا زمانی که روده‌ها از طریق یک ناحیه ضعیف عضلانی در ناحیه معده (فتق) برآمده و پیچ خورده می شوند.
ققنقاریای داخلی در صورت عدم درمان، کشنده می باشد
قانقاریا فورنیه روی اندام های تناسلی را تاثیر می گذارد. آقایان بیشتر تحت تأثیر قرار می گیرند، اما بانوان نیز ممکن است به این نوع قانقاریا مبتلا شوند. عفونت در ناحیه تناسلی یا مجاری ادراری باعث این نوع قانقاریا می شود.
این نوع نادر از گانگرن – که قانقاریای سینرژیک باکتریال پیشرونده نیز نامیده می شود – معمولاً از عوارض جراحی است. افراد مبتلا به قانقاریای ملنی یک تا دو هفته پس از عمل دچار ضایعات پوستی دردناک می شوند.
همه انواع گانگرن به دلیل از دست رفتن جریان خون و قطع آن خون در یک بخش خاص از بدن اتفاق میافتد.
نوع خشک قانقاریا میتواند ناشی از موارد زیر باشد:
مشکلات عروق
مشکلات عرق اغلب به علت ضعف عمومی سلامتی شریان‌ها و رگ‌های پا رخ می‌دهد. این مشکلات به دلیل شرایط و بیماری هایی مانند دیابت، بیماری شریان های محیطی و فشار خون بالا نیز رخ میدهند.
سوختگی های شدید، و سرمازدگی شدید
گرما، عوامل شیمیایی و سردی شدید، از جمله یخ زدگی، می تواند منجر به گانگرن خشک شود. گانگرن مرطوب ممکن است بعدها شکل بگیرد.
بیماری رینود
ضعف گردش خون به انتهای انگشتان دست و پا، به ویژه در هوای سرد، رخ می دهد. رینود در مواردی در بروز گانگرن دخالت دارد.
دیابت
سطح قند خون نامتعادل میتواند به عروق خونی و اعصاب آسیب برساند و منجر به کاهش جریان خون و میزان اکسیژن به اندام ها شود.
قانقاریای مرطوب می تواند ناشی از موارد زیر باشد:
آسیب
زخم های عمیق، تیز یا نفوذی که همراه با نفوذ باکتری و عفونت های خطرناک باشد میتواند منجر به گانگرین شود. مثلا زخمی شدن در مناطق جنگی و راه آهن، و یا تصادفات ماشین آلات و تصادفات خیابانی.
تضعیف سیستم ایمنی
اگر سیستم ایمنی بدن تضعیف شده باشد، مثلا شخص دچار اچ آی وی، دیابت، سوء مصرف الکل یا مواد مخدر باشد، میتواند منجر به قانقاریا شود.
چندین عامل، خطر ابتلا به گانگرن را افزایش می دهند، از جمله:
هنگامی که گانگرن روی پوست شما تاثیر می گذارد، علائم و نشانه های ممکن عبارتند از:
اگر شما مبتلا به نوعی گانگرن باشید که بر روی بافتهای زیر پوست شما تاثیر می گذارد، مانند گانگرن گازی یا گانگرین داخلی، ممکن است متوجه شوید که:
اگر عفونت باکتریایی که در بافت گانگرن است در بدن شما پخش شود، شوک عفونی یا شوک سپتیک نامیده می شود. علائم و نشانه های شوک سپتیک عبارتند از:
آزمایش خون. افزایش غیر طبیعی تعداد گلبول های سفید خون اغلب نشاندهنده ی وجود عفونت است.
تصویربرداری. عکس برداری با اشعه ایکس، سی تی اسکن (CT) یا ام آر آی (MRI) ساختارهای داخلی بدن و میزان گسترش قانقاریا را نشان خواهد داد. آنژیوگرام نوعی تصویربرداری از شریان ها است.
در طول این تست، ماده حاجب به داخل جریان خون تزریق و نحوه ی جریان خون با استفاده از تصاویر اشعه ایکس ارزیابی می شود. آنژیوگرام می تواند رگ مسدود شده را مشخص کند.
جراحي. بری ارزیابی میزان گستردگی قانقاریا ممکن است جراحی انجام شود.
کشت آزمایشگاهی مایع یا بافت. مایع گرفته شده از تاول پوستی از لحاظ داشتن باکتری کلستریدیوم پرفرنژنس_ علت اصلی قانقاریا گازی_ و یا با مشاهده ی نمونه بافت زیر میکروسکوپ، علایم مرگ سلولی بررسی می شود.
این می تواند سرعت بهبودی را افزایش دهد و به کشتن باکتری ها کمک کند. این درمان به ویژه در افرادی که در اثر زخم پای دیابتی دچار قانقاریا می شوند موثر است.
افرادی که قانقاریای آنها در نتیجه انسداد شریان است، به عنوان مثال، ممکن است برای رفع مشکل جراحی بای پس یا آنژیوپلاستی انجام دهند.
یک شکل جایگزین دبریدمان ، معروف به دبریدمان ماگوت ، از لاروهای مگس برای خوردن باکتری ها و بافت های مرده استفاده می کند. اگرچه نادر است ، اما این عمل هنوز توسط پزشکان در ایالات متحده و خارج از کشور قابل استفاده است.
پزشکان گاهی اوقات قادر به بازگرداندن جریان اکسیژن به منطقه آسیب دیده هستند. پیوندهای پوستی می توانند هر بافت آسیب دیده را ترمیم کنند. این روش از قسمت دیگری از پوست سالم شما از جای دیگر بدن برای پوشاندن ناحیه آسیب دیده استفاده می کند.
کنترل کردن دیابت: چنانچه مبتلا به دیابت هستید، هر روز دستها و پاها را معاینه کنید تا بریده یا زخم نباشد و علایم عفونت_ مثل قرمزی، تورم یا ترشح_ را بررسی کنید. از پزشک معالج بخواهید که حداقل یک بار در سال دست ها و پاها را معاینه دقیق بکند.
کم کردن وزن: وزن اضافی نه تنها خطر ابتلا به دیابت را بالا می برد، بلکه بصورت مستقیم بر شریان ها و جریان خون فشار وارد کرده و خطر عفونت و بهبود نیافتن زخم را افزایش می دهد.
استعمال نکردن دخانیات: تنباکو می تواند به رگ های خونی آسیب برساند.
اجتناب از عفونی شدن: شستن هر گونه زخم باز با صابون و آب و تمیز و خشک نگه داشتن آن تا زمان التیام از عفونی شدنش جلوگیری می کند.
اجتناب از سرمازدگی: پوست سرمازده می تواند دچار قانقاریا شود. زیرا سرمازدگی گردش خون را در منطقه آسیب دیده کاهش می دهد.
چنانچه پس از باقی ماندن طولانی مدت در هوای سرد، پوست رنگ پریده، سخت، سرد و بی حس شده است، بلافاصله به پزشک مراجعه کنید.
خیلی مطلب آموزنده و اطلاعات کاملی بیان کردید سپاسگذارم