روماتیسم چیست و راه های درمان آن
- Home
- روماتیسم چیست و راه های درمان آن
روماتیسم یا اختلالات روماتیک شرایطی است که موجب درد مزمن و اغلب متناوبی می گردد که بر روی مفاصل یا بافت همبند اثرگذار است.
روماتیسم نمایانگر اختلال بخصوصی نیست، بلکه بیش از ۲۰۰ نوع شرایط و بیماری مختلف را پوشش می دهد که شامل التهاب مفصلی و “روماتیسم غیر-مفصلی” که به “نشانگان درد ناحیه‌ای” یا “روماتیسم بافت نرم” نیز می‌شود.
همپوشانی نزدیکی بین اختلال بافت نرم و روماتیسم وجود دارد. برخی مواقع، عبارت “اختلالات روماتیکی بافت نرم” جهت توصیف این شرایط به کار می رود.
عبارت “بیماریهای روماتیکی” در MeSH جهت ارجاع به اختلالات بافت همبندی به کار رفته است. شاخه‌ای از پزشکی که به تشخیص و درمان روماتیسم اختصاص یافته است را روماتولوژی می‌نامند.
روماتولوژیست یا متخصص روماتیسم یک پزشک متخصص بیماری های داخلی است که در زمینه بیماری های روماتیسمی تخصص دارد.
روماتولوژی معمولا یکی از فوق تخصص های رشته بیماری های داخلی است.
در ایران پزشک ها بعد از فارغ التحصیلی میتوانند در رشته بیماری های داخلی تخصص بگیرند. در این حال به آنان متخصص داخلی میگویند.
یک متخصص داخلی میتواند ۲-۱ سال در زمینه بیماری های روماتیسمی تحصیل کرده و مدرک فوق تخصص روماتولوژی را بگیرد.
متخصصین روماتیسم یا روماتولوژیست ها معمولا به تشخیص و درمان دردهای اندام های حرکتی میپردازند.
گرچه درد اندام به هر علتی باشد میتواند به توسط یک متخصص روماتیسم بررسی شده و بیماری ایجاد کننده آن شناسایی گردد با این حال درمان همه این بیماری ها به عهده متخصص روماتیسم نیست.
بطور مثال در صورتیکه درمان نیازمند جراحی باشد این کار باید به توسط متخصص ارتوپد یا متخصص جراحی مغز و اعصاب انجام گردد.
و یا اگر علت درد اندام یا مفصل، تومور باشد درمان با همکاری یک متخصص سرطان (انکولوژیست) و یا رادیوتراپیست صورت میابد.
عواملی که ممکن است خطر ابتلا به آرتریت روماتوئید را افزایش دهند عبارتند از:
1- اختلالات روماتیسمی :
دردهای مزمن و متناوب (از جمله درد مفاصل دستها و پاها ، گردن و کمر) به علت بیماریهای عفونی ایجاد می شوند. مانند بیماری لایم (در آمریکا شایع است).
کوکسیدیومیکوز یا تب دره (در غرب ایالات متحده) و چیکونگونیا در هند ، آفریقا و آمریکای جنوبی ، علت گرفتاری و تورم مفصل یا آرتریت در این گونه بیماری های عفونی در واقع واکنش بدن نسبت به عامل عفونی است و مهمترین بیماری این گروه که در ایران کاملاً شناخته شده و شایع است آرتریت بعد از گلو درد چرکی نوع استرپتوکوکی است که ” تب روماتیسمی” نامیده می شود.
2- التهاب مفصل روماتیسمی یا آرتریت روماتوئید یا Rheumatoid arthritis :
آرتریت روماتوئید یک اختلال التهابی مزمن است که می تواند چندین مثل یک فرد را درگیر کند.
در برخی از افراد ، این بیماری می تواند به هر قسمت از بدن که بافت همبند دارد حمله کند ، مثلا به پوست ، چشم ها ، ریه ها ، قلب و رگ های خونی آسیب برساند.
آرتریت روماتوئید یک بیماری خود ایمنی است و زمانی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن بافت های سالم را بیگانه می پندارند و به آنها حمله می کند و میخواهد آنها را از بین ببرد. .
بر خلاف استئوآرتریت، یا آرتروز که در اثر ساییده شدن مفصل و افزایش سن به وجود می آید ، آرتریت روماتوئید باعث التهاب و تورم دردناک مفاصل می شود و در نهایت می تواند منجر به تخریب مفاصل و تغییر شکل مفصلی شود.
همچنانکه قبلا گفتیم آرتریت روماتوئید علاوه بر مفاصل ، می تواند به سایر قسمت های بدن آسیب برساند.آرتریت روماتوئید شدید می تواند باعث ناتوانی های جسمی شود.
3- روماتیسم خاموش
به‌طورکلی متخصصین از این بیماری تحت عنوان روماتیسم خاموش یاد می‌کنند.
چراکه این بیماری در مراحل اول هیچ علامت روشنی ندارد و شاید بیمار در صورت مشاهده علائم نیز نسبت به بروز این بیماری مشکوک نشود. یکی از اولین نشانه‌های روماتیسم آسیب و شکستن استخوان است.
روماتیسم خاموش به‌تدریج سبب کاهش توده استخوان شده، استحکام استخوان‌ها را کاهش می‌دهد و درنهایت فرد را درگیر عوارض ناشی از پوکی استخوان می‌کند.
4- روماتیسم پوستی
زمانی که فرد به این بیماری مبتلا می‌شود، به این معناست که سیستم ایمنی به پوست و دیگر اندام‌ها همچون کلیه‌ها و ریه حمل می‌کند.
ضایعات پوستی، احساس درد در استخوان، احساس درد در مفاصل، تغییر یافتن شکل انگشتان دست، افزایش قند خون و بروز التهاب در مفاصل ازجمله علائم روماتیسم پوستی هستند.
5- روماتیسم عصبی
یکی دیگر از انواع روماتیسم که شیوع بالایی دارد، روماتیسم عصبی است. فرد مبتلا به روماتیسم عصبی چون بافت‌های بدنش آسیب‌دیده هستند از ناحیه رشته‌های عصبی فشار زیادی را متحمل می‌شود.
فرد مبتلا به روماتیسم عصبی معمولاً علائمی همچون احساس کرختی، عدم توانایی در حرکت برخی از اندام‌ها و سوزن سوزن شدن دست و پا را در خود مشاهده می‌کند.
6- فیبرومیالژیا(Fibromyalgia): یک بیماری مزمن با علائم منحصر به فرد و درد موضعی در سیستم عضلانی اسکلتی است.
7- لوپوس اریتماتوسیستمیک یا همان لوپوس(Systemic lupus erythematosus): یک اختلال خودایمنی است که باعث التهاب در قسمت های مختلف بدن، از جمله مفاصل، پوست، کلیه ها، خون، ریه، قلب و مغز می شود.
8- سندرم شوگرن: از مشخصه های این بیماری خشکی دهان و زبان، بزرگی غده بناگوشی و حساسیت به نور می باشد.
9- نقرس(Gout): نوعی از آرتریت است که توسط کریستال های سوزنی مانند اسید اوریک در مفاصل ایجاد می شود وغالبا انگشت بزرگ پا را درگیر می سازد.
10- آرتریت ایدیوپاتیک نوجوانان(Juvenile idiopathic arthritis): شایعترین نوع آرتریت در نوجوانان است که ممکن است همراه با تب و بثورات جلدی باشد.
11- آرتریت پسوریازیس(Psoriatic arthritis): انگشتان دست و پا را درگیر می سازد و همچنین باعث التهاب شدید پوست می شود.
برخی از شایعترین و عمومی‌ترین نشانه‌ها و علائم روماتیسم عبارت‌اند از:
رماتیسم و آرتروز بیماری هستند که در سنین های مختلف ممکن است به آنها دچار شویم شاید به نظر این دو بیماری شبیه به هم باشند و اغلب بیماران این دو بیماری را با هم اشتباه بگیرند.
آرتروز جزء آن دسته از بیماری هایی می باشد که به علت ناتوانی در میان سالمندان رواج بسیاری دارد و از شایع ترین نوع آن می توان به آرتروز لگن در مردان و آرتروز مفاصل انگشت در زنان اشاره کرد.
از مهم ترین عامل خطر زایی در آرتروز افزایش سن می باشد یعنی هر چه سن شما بالا برود خطر ابتلا به این بیمای بسیار زیاد است.
آمارهای پزشکی نشان داده است که چیزی نزدیک به 2 درصد زنان در سن 45 سالگی و 70 درصد درسن 65 سالگی به بیمای آرتروز مبتلا می شوند.
ناگفته نماند که عوامل ژنتیکی میتوانند در بروز این بیماری تاثیر گذار باشند.
اما بیماری رماتیسم که علت این بیماری ناشناخته است و تنها راه تشخیص آن التهاب مفاصل محیطی می باشد. برخی از افراد ممکن است به صورت بسیار خفیف به این بیماری مبتلا شوند و آسیب های جزئی در مفصل های بدن این افراد مشاهده شود.
بیماری رماتیسم در زنان نزدیک به 3 برابر مردان رواج دارد و می توان گفت از بیماری هایی می باشد که در زنان رواج بیشتری دارد.
شروع این بیماری در سنین 35 تا 50 سالگی می باشد.
شاید بد نباشد که بدانید بیماری رماتیسم در دو سوم افراد بدون هیچ خستگی و سرو صدایی بروز می کند.
از علائمی که نشان دهنده بیماری رماتیسم می باشند عبارتند از: بی اشتهایی، ضعف عمومی، کاهش وزن و علائم مبهم عضلانی اسکلتی
برای تشخیص دقیق بیماری آرتریت روماتوئید به آزمایشات متعددی نیاز داریم . همچنین لازم است از مفاصل مبتلا عکس رادیوگرافی تهیه کنیم.
با کنار هم گذاشتن شواهد 1- بالینی 2- رادیولوژیک و آزمایشگاهی تشخیص بیماری محرز می گردد.
اصولا بیماری های روماتولوژیک بیماری های پیچیده ای هستند و اینگونه نیست با یک معاینه یا عکس یا آزمایش تشخیص داده شوند.
بنابراین همکاری بیمار و صبوری او برای تکمیل شواهد تشخیصی بسیار مهم می باشد. و انتظار اینکه با اولین مراجعه به تشخیص و درمان دست پیدا کند، در این مورد خاص انتظار بی جایی است.
همین انتظار نادرست بیماران را به سمت مداخله گران بی اطلاع و پر مدعا سوق می دهد با ادعای درمان های معجزه آسا و فوری بیماران را فریفته و از بی اطلاعی آنها به ثروت و شهرت دست پیدا می کنند و بیمار زمان زیادی را از دست می دهد که گاه می تواند عواقب جبران ناپذیری داشته باشد.
برخی از مهمترین آزمایشاتی که برای تشخیص بیماریهای روماتولوژیک درخواست می شود، به شرح ذیل است:
1-CPP: یک پروتین خاص است که در خون بیماران مبتلا به آرتریت روماتوئید بالا می رود.
2-RF : یک پادتن یا آنتی بادی غیرطبیعی است که علیه آنتی بادیهای طبیعی بوجود می آید.
3-CRP: یک پروتین ویژه است که در بسیاری از التهابها و عفونت ها بالا می رود و گاهی برای بررسی شدت بیماری هم کاربرد دارد.
داروهای ضد روماتیسم
این داروها با سرکوب سیستم ایمنی بدن و از بین بردن مواد شیمیایی مضر ایجاد شده در بدن سیر پیشرفت بیماری را کند و آهسته کرده و مانع بدشکلی ناشی از بیماری روماتیسم و آسیب مفاصل می شوند.
مشکل بزرگ این داروها این است که سرکوب سیستم ایمنی عوارض زیادی را به همراه دارد. مهمترین عارضه آن این است که بدن در برابر انواع بیماری غیر مقاوم می شود.
به ویژه در مقابل بیماری های ویروسی مثل کرونا یا حتی بیماری های ساده مثل سرماخوردگی نیز ممکن است مقاومت خاصی ایجاد نشود و همین موضوع احتمال بیماری را در فرد افزایش می دهد.
داروهای بیولوژیک
DMARDS جدید یا همان داروهای بیولوژیک با مهندسی ژنتیک تولید شده و سیتوکین ها یا در واقع همان پروتئین هایی که موجب واکنش دستگاه ایمنی می شوند را بلاک می کنند.
با اینکه این داروها معمولا در دسته داروهای گرانقیمت قرار می گیرند، اما معمولا پزشکان برای افرادی که تقریبا از داروهای DMARDS ناامید شده اند،این روش را پیشنهاد می کنند.
داروهای تسکین درد
علاوه بر داروهایی که اثر درمانی دارند و مانع از پیشرفت بیماری می شوند، پزشکان داروهایی نیز برای تسکین درد مبتلایان روماتیسم تجویز می کنند.
این داروهای آرام بخش که شامل داروهای ضد سوزش غیر استروئیدی و کورتیزون می شود، عموما به صورت آمپول یا قرص ارائه شده و در کاهش خشکی و سوزش مفاصل موثر است.
تغییر در سبک زندگی می تواند در درمان انوع بیماری ها موثر باشد و این موضوع شامل روماتیسم هم می شود. به صورت کلی ورزش سبب عوامل زیر می شود:
حفظ تحرک مفصل
افزایش یافتن میزان استقامت و تحرک مفصل
بهبود یافتن سلامتی عمومی بدن
تحریک برای بهبودی بیمار
طبق توصیه پزشکان انجام حرکات ورزشی همراه با نکات زیر باید انجام شود:
تمرینات در ابتدا به صورت کششی و آسان شروع شود و فشاری بر روی مفاصل وارد نشود.
سپس می توانید به صورت تمرینات استقامتی بروید.
مرحله بعدی که شما باید انجام بدهید این است که تمرینات ایربویکی سبک را شروع کنید، به طور مثال تمریناتی مثل: پیاده روی، رقصیدن و شنا در آب گرم.
توجه داشته باشید که نباید در این زمان تمرینات سنگینی مثل دویدن، پایین آمدم از تپه و یا پریدن از ارتفاع را انجام دهید.
طی آزمایش هایی که انجام شده است احساسات بیمار در طول تمرین بررسی شده است و به صورت زیر می باشد:
در صورتی که در زمان انجام تمرینات درد های شدیدی احساس کنید باید سریعا تمرین را متوقف کنید.
اگر درد هایی که احساس کرده اید پس از گذشت 2 ساعت همچنان در بدن پایدار بودند باید به سراغ تمرینات سبک تری بروید.
استفاده کردن از مفاصل بزرگ تر برای انجام کار ها به جای مفاصل کوچک تر، به طور مثال در زمان حل دادن در به وسیله مفصل لگن و یا فشار دکمه در با کف دست.
عضو هیات مدیره انجمن درد ایران و عضو انجمن جهانی درد امریکا (IASP) می باشم. همچنین عضو کارگروه ستاد سلولهای بنیادی نهاد ریاست جمهوری نیز هستم. در حوزه های مختلف کنترل و درمان انواع دردهای بدن به بیماران و مراجعه کنندگان خدمات ارائه میکنم.
بسیار جامع و کامل بود ممنون
مطالبی بود که بی اطلاع بودم شاید اگر زودتر این مطالب را خوانده بودم ، این حجم درد را نمیخواستم متحمل بشم