بلوک مفصل فاست چیست و مزایا و مضرات آن
- Home
- بلوک مفصل فاست چیست و مزایا و مضرات آن
جدای از دانش پزشکی و آناتومی، فاست به معنی رویه است.
در علم جواهر شناسی فاست به معنی سنگ‌های قیمتی تراشیده یا سطوح کوچک جواهر بوده.
البته سطوح کوچک و تراشیده روی مفاصل بدن بویژه رویه‌های مفصلی مهره‌ها به راستی هزاران بار ظریف‌تر از جواهرات تراشیده شده‌اند، و ظرافت‌ها و کارآیی‌های شگفتی دارند، که در هنگام تخریب و آسیب‌دیدن و ایجاد دردهای ناتوان کننده است که توجه به ارزش فاست‌ها معطوف می‌گردد.
فعالیت بیومکانیکی هر جفت از مفاصل فاست عبارت از هدایت و محدود کردن حرکت قطعه‌ای ستون فقرات میباشد.
بطور نمونه، در ستون فقرات کمری مفاصل فاست سبب نگهداری حرکت قطعه‌ای ستون فقرات از نیروهای پاره کننده قدامی و چرخش و خم شدن بیش از حد می‌شوند. اما این رویه‌های مفصلی در دامنه حرکات خم شدن به پهلو نقش زیادی بازی نمی‌کند.
مفاصل فاست می‌توانند در اثر فرسودگی (دژنراسیون)، شکستگی، آسیب، ناپایداری استئوآرتریت و جراحی دچار تخریب شوند.
هر یک از مهره های ستون فقرات دارای چهار مفصل فاست هستند.
یک جفت از این مفاصل به بالای مهره ها متصل هستند (فاست های بالایی) و یک جفت از آنها به زیر مهره ها متصل می باشند (فاست های تحتانی) که باعث قفل شدن و پایداری دو مهره روی هم می شود.
بسیاری از دردهای ستون فقرات ناشی از درگیری این مفاصل است. عصب های انتقال دهنده پیام درد در مفاصل فاست فقط حسی هستند.
در ابتدا مفصل و یا شبکه عصبی آن با محلول کورتیکواستروئید و لوکال آنستتیک تحت بی حسی قرار می گیرد و پس از تایید تشخیص در مرحله دوم این مناطق توسط رادیوفرکوئنسی بلاک می شوند.
که یک روش درمانی است که در آن از امواج رادیو فرکانسی برای تخریب بعضی از فیبرهای عصبی عامل ایجاد درد استفاده می شود.
در طول این درمان، یک الکترود به پوست وارد شده و به اعصاب حساس در اطراف مفصل فاست نزدیک می شود.
هنگامی که این الکترود در موقعیت دقیق و مناسب خود قرار گرفت، از جریان گرمایشی رادیو فرکانسی برای از بین بردن فیبرهای عصبی انتقال دهنده سیگنال های درد استفاده می گردد.
بهبودی با این تکنیک می تواند تا چند سال ماندگار باشد و به بیمار امکان می دهد که همراه با فیزیوتراپی و یک برنامه ورزشی مناسب، روند بهبودی را تسریع بخشد.
بیشتر بخوانید: رادیوفرکوئنسی مفاصل ستون فقرات
این کار در اتاق عمل و تحت مشاهده مستقیم با فلوروسکوپ انجام میشود.بیمار بصورت سرپایی بستری شده و تحت بیحسی موضعی مقدار بسیار کمر داروی بی حس کننده در مفصل تزریق میشود.
در صورتی که کمر درد مربوط به درد این مفصل باشد با انجام این کار درد بهبود می یابد. استفاده از استروئید بهمراه این درارو سبب ایجاد اثر درمانی در التهاب مزمن این مفصل می شود.
استفاده از فلوروسکوپ در انجام این کار سبب عدم ایجاد عوارض و دقت در انجام عمل میشود. بهترین و موثر ترین روش این کار انجام آن توسط متخصص درد و تحت فلوروسکوپی میباشد.
منظور از بلوک مفاصل فاست، تزریق ماده بی‌حس کننده موضعی درون یک یا تعداد بیشتری از مفاصل فاست واقع در ناحیه پایینی کمر است. مفاصل فاست، مفاصل کوچکی هستند که در دو طرف هر یک از مهره‌های ستون فقرات قرار دارند.
بسته به این که چه تعداد از مفاصل درگیر هستند و موجب درد بیمار شده‌اند، ممکن است یک یا چند تزریق انجام شود.
تزریق بلوک فاست معمولا برای افرادی تجویز میشود که به علت ابتلا به آرتروز ستون فقرات، تغییراتی در مفاصل فاست آنها ایجاد شده یا افرادی که به کمر درد مکانیکی مبتلا هستند.
تزریق بلوک مفاصل فاست ممکن است به منظور تشخیص علت درد بیمار (آزمایش کردن این موضوع که درد بیمار ناشی از این ناحیه است یا خیر) و یا به منظور درمان و تسکین درد بیمار انجام شود.
ممکن است بلافاصله بعد از انجام تزریق بلوک فاست، درد بیمار تسکین پیدا کند. این موضوع بسیار اهمیت دارد که میزان درد بیمار، طی 24 ساعت بعد از تزریق به دقت بررسی شود.
معمولا از بیمار خواسته میشود که حرکت کند و فعالیت‌های روزانه قبلی خود را دوباره انجام دهد، البته در صورتی که این فعالیت‌ها بیش‌ازحد پر فشار نباشند.
بسیار مهم است که در این زمان بیمار، میزان درد خود را ارزیابی و ثبت کند و همچنین این موضوع را در نظر بگیرد که بهبودی و تسکین درد او چه مدت ادامه داشته است.
مفصل فاست (آپوفیزیال) یک مفصل حقیقی بوده که دارای کپسول مفصلی، غشاء سینوویوم، غضروف و رباط‌های مفصلی است.
این مفاصل در نواحی مختلف ستون فقرات به طریقی خاص قرار می‌گیرند، به طوریکه حرکات ستون مهره‌ها ممکن است در یک جهت خاص تسهیل یا محدود گردد.
فاست‌ها نسبت به خط افقی در فقرات گردنی با زاویه 45 درجه، در ناحیه پشتی با زوایه 60 درجه و در قسمت کمری با زاویه 90 درجه قرارمی‌گیرند. بنابراین در فقرات گردنی، حرکات در جهات مختلف قابل انجام است.
در ناحیه فقرات پشتی، حرکات خم شدن به جلو و راست شدن به عقب محدود بوده، ولی خم شدن طرفی (لترال فلکشن) و چرخش (روتاسیون)قابل انجام است.
دامنه حرکتی در ستون فقرات کمری در جهت خم و راست شدن به جلو و عقب آسان تر صورت می‌گیرد، ولی حرکات چرخشی و خم شدن طرفی محدود می‌گردد.
دردی که در یک یا چند مفصل فاست احساس میشود را تحت عنوان سندروم مفصل فاست یا آرتروپاتی فاست می‌نامند. تغییرات دژنراتیو در ستون فقرات می‌تواند منجر به عدم توازن مناسب وزنی در میان مفاصل فاست شود.
این وزن اضافی بر روی یک سمت می‌تواند فرسایش و تغییرات این مفاصل در طول زمان را به همراه داشته باشد؛
کپسول مفصلی باریک شده، غضروف های نرم شکسته می‌شوند و به شکل خیابان های سنگفرش در می‌آیند و همچنین ممکن است خار استخوان ایجاد شود.
به مانند آرتروز زانو، این تغییرات می‌تواند سختی حرکت مفاصل را به همراه داشته باشد و واکنش بدن در برابر این مشکل، عبارت خواهد بود از التهاب، تورم و درد.
امواج درد مفصل ناراحت از طریق اعصاب کوچک درون کپسول، که به آن اعصاب حسگر شاخه میانی نیز گفته میشود، به مغز منتقل میشود در نتیجه همین مشکلات می‌توان انتظار گرفتگی عضلانی را نیز داشت.
با افزایش سن، غضروف مفاصل فرسایش می‌یابند.
صدمه، حرکت مکرر، اضافه وزن، نحوه نادرست نشستن و ایستادن و دیگر مشکلاتی که در ستون فقرات رخ می‌دهد، می‌تواند راستای قرار گیری و حرکت مفاصل فاست را دچار مشکل نمود و درد به همراه داشته باشد.
در مفاصل فاست می‌تواند با ایجاد مشکل در دیسک مهره ای آغاز شود. با انتقال وزن بدن به مفاصل فاست، غضروف شکسته شده و ضخامت مفصل کمتر شده و استخوان ها بر روی یکدیگر با اصطکاک مواجه خواهند شد.
سندروم مفاصل فاست در هر دو دسته مردان و زنان رخ خواهد داد. شیوع این مشکل در سنین 40 تا 70 سالگی و افرادی که مستعد بروز آرتروز هستند، بیشتر است.
همچنین این مشکل در افرادی که درگیر آسیب به ستون فقرات بوده اند نیز ممکن است رخ دهد.
فرایندهای طبیعی پیری و تحمیل فشار بر روی ستون فقرات در طول سال‌ها استفاده‌ی مداوم دلیل اصلی بیماری مفاصل فاست است. بااین حال عامل‌های زیر بیماری مفصل فاست را تشدید یا تسریع می‌کند:
اگر معتقداید که در معرض خطر بیماری مفصل فاست یا عارضه‌های مرتبط قرار دارید، از متخصص طب فیزیکی برای بررسی وضعیت خود و انجام اقدامات پیشگیرانه کمک بگیرید.
چنانچه سبک زندگی خود را اصلاح کنید و عامل‌های خطر را حذف کنید، می‌توانید مانع پیشرفت بیماری مفصل فاست شوید و شدت آن را کاهش دهید.
تزریق مفصل فاست برای درمان کمردردی انجام میشود که از مشکلات مفصل‌های فاست نشأت می‌گیرد. مفصل‌های فاست در هر سمت مهره‌های ستون فقرات قرار دارند و مهره را در میان می‌گیرند تا ستون فقرات با انعطاف‌پذیری بیشتری حرکت کند.
تزریق مفصل فاست بهترین روش برای تشخیص سندرم مفصل فاست است. ممکن است مفاصلی که در تصاویر رادیوگرافی غیرعادی به نظر می‌رسند، بدون درد باشند، اما مفصل‌هایی که سالم به نظر می‌آیند، منشأ درد باشند.
تزریق فاست عملی ساده و کم‌خطر است. اگر درد پس از تزریق فاست آرام شود، پزشک نتیجه می‌گیرد که مشکل از مفصل فاست تزریق شده است. به علاوه داروی تزریق شده التهاب مفصلی ناشی از آرتریت و دژنراسیون را کم می‌کند.
نکته مهم در تزریق فاست این است که تزریق دقیقاً در مفصل فاست انجام شود.
تزریق تحت هدایت فلوروسکوپی انجام میشود تا پزشک قبل از تزریق دارو مطمئن شود که سوزن در محل صحیح قرار دارد؛ تصاویر رادیوگرافی در لحظه روی صفحه نمایشگر منعکس میشود.
پزشک محل سوزن را روی صفحه بررسی می‌کند تا مطمئن شود که سوزن داخل مفصل قرار گرفته است و تصویر را بزرگ می‌کند تا دقت عمل افزایش یابد.
داخل مفصلی: دارو مستقیماً داخل مفصل تزریق میشود تا درد متوقف شود و التهاب کاهش یابد.
بلوک عصب: عصب‌های کوچک متصل به مفصل فاست مسدود میشود تا مشخص شود که آیا مفصل فاست منشأ درد است یا خیر.
ممکن است بلافاصله بعد از انجام تزریق بلوک فاست، درد بیمار تسکین پیدا کند. این موضوع بسیار اهمیت دارد که میزان درد بیمار، طی 24 ساعت بعد از تزریق به دقت بررسی شود.
معمولا از بیمار خواسته میشود که حرکت کند و فعالیت‌های روزانه قبلی خود را دوباره انجام دهد، البته در صورتی که این فعالیت‌ها بیش‌ازحد پر فشار نباشند.
بسیار مهم است که در این زمان بیمار، میزان درد خود را ارزیابی و ثبت کند و همچنین این موضوع را در نظر بگیرد که بهبودی و تسکین درد او چه مدت زمان ادامه داشته است.
داروی مورد استفاده برای تزریق بلوک فاست از ترکیب یک داروی بیحسی موضعی و یک داروی ضد التهاب کورتیکواستروئیدی تشکیل شده است.
این ترکیب دارویی باعث تسکین درد و التهاب در مفصل آسیب‌دیده میشود.
از آنجا که تزریق بلوک فاست با استفاده از بیحسی موضعی انجام میشود، این مزیت را به همراه دارد که خیلی زود جواب می‌دهد و از روی فیدبک سریع آن می‌توان منبع دقیق درد شما را تشخیص داد.
پزشکی که این عمل را انجام می‌دهد، می‌تواند با استفاده از تصاویر فلوروسکوپی (اشعه ایکس) وضعیت مفاصل فاست را ببینند و مفصل آسیب‌دیده را به طور دقیق شناسایی کنند.
برای انجام این عمل ابتدا یک ماده بیحسی در محل اعمال میشود و سپس یک سوزن کوچک مخصوص در ناحیه مفصل فاست فرو برده میشود و داروهای بیحسی و ضد التهاب با استفاده از هدایت فلوروسکوپی در این محل تزریق می‌شوند.
وجود داروی بیحسی، تحمل این عمل را برای بیمار آسان می‌کند. عمل تزریق بلوک فاست معمولاً بین 20 تا 30 دقیقه طول می‌کشد.
• تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی به ممکن است به پزشک کمک کند تا علت گردن درد یا کمر درد را تشخیص دهد. و این به آن معنی است که پزشک قادر خواهد بود درمان‌های خاصی را پیشنهاد کند که بیشتر به شما کمک می‌کنند.
• تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی ممکن است گردن درد یا کمر درد را کاهش دهد. این می‌تواند کیفیت زندگی شما را بهبود بخشیده و شما بتوانید فعالیت‌های روزانه خود را به راحتی انجام دهید.
• اگر تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی در کاهش درد شما موثر باشد، ممکن است راحتتر بتوانید فیزیوتراپی کرده و یا در یک برنامه تمرینی شرکت کنید. این مساله نیز ممکن است در بلند مدت به بهبود شرایط شما کمک کند.
• تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی عوارض جانبی و عوارض نسبتا کمی دارند و در صورت بروز به طور کلی خفیف بوده و خود به خود برطرف می‌شوند.
• تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی ممکن است هیچ تاثیری در کاهش درد شما نداشته باشند.
• هرگونه تسكين درد كه در اثر تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی ایجاد میشود احتمالا فقط چند ماه طول مي‌كشد. این روش‌ها صرفا مقطعی بوده و درد شما را درمان نمی‌کنند.
• ممکن است عارضه جدی‌تری در اثر تزریق مفصل فاست یا بلوک شاخه میانی ایجاد شود که البته به ندرت چنین چیزی اتفاق می‌افتد. این عوارض ممکن است عفونت یا یک واکنش آلرژیک به یکی از داروهای تزریق شده باشد.
بهتر است هر کدام از مسائل بالا و مزایا و مضرات کار را خوب سبک و سنگین کنید و بعد درباره انجام دادن یا ندادن این روش‌ها تصمیم بگیرید.
افراد مختلف ارزیابی‌های متفاوتی برای هر یک از مسائل بالا دارند و بنابراین دیدگاه شما درباره آنها آنها کاملا فردی است.
عضو هیات مدیره انجمن درد ایران و عضو انجمن جهانی درد امریکا (IASP) می باشم. همچنین عضو کارگروه ستاد سلولهای بنیادی نهاد ریاست جمهوری نیز هستم. در حوزه های مختلف کنترل و درمان انواع دردهای بدن به بیماران و مراجعه کنندگان خدمات ارائه میکنم.
آخرین نظرات