ام اس چیست و علایم و درمان آن
- Home
- ام اس چیست و علایم و درمان آن
ام اس که با نام اختصاریِ ام اس یا MS شناخته می‌شود، یک بیماری التهابی است که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند.
این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیادِ جسمی شود.
ام‌اس به چند شکل ظاهر می‌شود و علائم جدید آن یا به صورت عودِ مرحله‌ای (به شکل برگشتی) یا در طولِ زمان (به شکل متناوب) اتفاق می‌افتد.
ممکن است در بین عود، نشانهٔ بیماری به کلی از بین برود؛ با این وجود مشکلاتِ عصبیِ دائمی به ویژه با پیشرفتِ بیماری در مراحلِ بعدی به‌طورِ مداوم اتفاق می‌افتد.
اگرچه علت بیماری مشخص نیست اما مکانیزمِ اصلیِ برای آن آسیب زدن توسط سیستم ایمنی بدن یا اختلال در سلول‌های تولیدکنندهٔ غلافِ میلین است.
دلایل ارائه شده در مورد این مکانیزم‌ها شامل عوامل ژنتیکی و عوامل محیطی مانند عفونت است.
بیماری التهابی که در آن غلاف‌های میلین سلول‌های عصبی در مغز و نخاع آسیب می‌بینند.
غلاف میلین یک لایه پروتئینی روی رشته های عصبی است که این امر باعث افزایش سرعت هدایت پیام‌های الکتریکی در طول تار عصبی می‌شود.
میلین افزون بر افزایش سرعت انتقال پیام‌های عصبی ، وظیفه نگهداری از سلول‌های عصبی را نیز به عهده دارد.
این آسیب‌دیدگی می‌تواند در توانایی بخش‌هایی از سیستم عصبی که مسئول ارتباط هستند اختلال ایجاد کند و باعث به وجود آمدنِ علائم و نشانه‌های زیادِ جسمی شود.
انواع بیماری ام اس را دانشمندان توصیف کرده‌اند که شایع‌ترین آنها شامل:
شایع‌ترین نوع این بیماری است که 85 درصد افراد مبتلا را شامل می‌شود.
در این نوع بیماری، علائم در دوره‌های زمانی خاصی برای هفته‌ها یا ماه‌ها عود کرده و سپس در دوره‌های زمانی دیگری کاهش‌یافته و یا کاملاً از بین می‌روند.
10 درصد افراد مبتلا را شامل شده و در طی آن، علت بیماری ام اس و علائم بیماری به‌آرامی ولی به‌طور پیوسته پیشرفت می‌کنند.
که افراد مبتلا به بیماری ام اس در ابتدا به نوع عودکننده فروکش‌کننده‌ی بیماری مبتلا بوده‌اند و در طول زمان میزان عود بیماری بیشتر از پسرفت آن بوده است.
حدوداً نزدیک به 50 درصد از افراد مبتلا به ام اس عودکننده فروکش‌کننده، در اولین 10 سال ابتلا به بیماری خود، به این نوع ام اس مبتلا خواهند شد.
که در طی آن، بیماری به‌طور مداوم پیشرفت کرده و هرازگاهی عود می‌کند. این نوع بیماری نسبتاً نادر بوده و تنها در 5 درصد از موارد ام اس دیده می‌شود.
اما در سال‌های اخیر اجماع فزاینده‌ای وجود دارد که این‌ها انواع متمایز بیماری ام اس نیستند، بلکه در امتداد یک زنجیره هستند.
در برخی نقاط، التهاب مشخصه غالب این بیماری است، در حالی که در برخی دیگر، تخریب عصبی که در آن آسیب‌های قدیمی به مغز و نخاع بدتر می‌شود، غالب است.
از آنجا که میزان، محل و چگونگی آسیب به سیستم عصبی متغیر است، علائم و شدت بیماری نیز می‌تواند در افراد گوناگون، متفاوت باشد.
برخی از موارد بیمار علائم مشخص و آزار دهنده‌ای ندارد و در مواردی نیز شدت بیماری ممکن است قدرت حرکت و راه رفتن را از بیمار بگیرد.
با این حال علائم گوناگونی در بیماران متفاوت مشاهده شده که می‌توانند نشانه‌ی بروز علائم بیماری ام اس باشند و شدت وقوع آنها ممکن است در افراد، متفاوت باشد.
عموم این علائم شامل آسیب‌های حرکتی، بینایی و سایر نشانه‌های جانبی است.
از جمله علائم بیماری ام اس می‌توان به این موارد اشاره کرد:
مثلا در یک دست یا یک پا یا هر دو رخ دهد، لرزش بدن و عدم هماهنگی و تعادل در هنگام حرکت و احساس شوک مانند در هنگام حرکت دادن گردن
مشکل در عملکرد روده مانند یبوست، مشکل در عملکرد مثانه مانند بی‌اختیاری یا تکرر ادرار و در موارد پیشرفته علائم افسردگی نیز همراه این بیماری خواهد بود.
علت اصلی مالتیپل اسکلروزیس ناشناخته است. اما این یک بیماری خودایمنی است که در آن سیستم ایمنی بدن به بافت های عصبی حمله می کند.
در مورد MS، این عملکرد سیستم ایمنی بدن، میلین (ماده چربی که پوشش و محافظت از فیبرهای عصبی مغز و نخاع را برعهده دارد) از بین می برد.
میلین را می توان با پوشش عایق بر روی سیم های برق مقایسه کرد.
هنگامی که میلین محافظ آسیب دیده و فیبر عصبی در معرض محیط قرار می گیرد، پیام هایی که در امتداد این عصب حرکت می کنند ممکن است آهسته یا مسدود شوند.
حتی عصب ممکن است خودش آسیب ببیند.
روشن نیست که چرا MS در برخی افراد بوجود می آید و در دیگران این اتفاق نمی افتد. ترکیبی از ژنتیک و عوامل محیطی به نظر می رسد مسئول است
آنچه در حال حاضر در مورد MS شناخته می‌شود، ویژگی‌های مشترک افراد مبتلا به این عارضه است. این ویژگی‌ها اغلب عبارتند از:
اما شواهدی وجود ندارند که نشان دهند این عارضه به طور مستقیم به ارث برده می‌شود.
سه الگوی عمومی را می توان در افراد مبتلا به این بیماری به شرح زیر مشاهده کرد:
در این حالت می توان دوره هایی را مشاهده کرده که علائم بیماری عود می کنند (زمانی که علائم به یکباره تشدید می شوند) و به دنبال آن علائم بهبود می یابند (دوره های ریکاوری).
بین موارد عود بیماری، معمولاً شرایط بیمار با ثبات است و وضعیت وی بدتر نمی شود. این نوع از علائم در اکثر موارد هنگام شروع ابتلا به بیماری مشاهده می شود.
حدود نیمی از افراد بیمار که با این حالت از بیماری مواجه می شوند، به تدریج به مرحله دوم پیشرفت بیماری (که در ادامه توضیح داده شده) با گذشت زمان وارد می شوند.
در این حالت علائم بیماری به تدریج تشدید شده و ادامه پیدا می کنند. به این ترتیب دیگر نمی توان دوره های بهبود یا ریکاوری را در وضعیت بیمار مشاهده کرد.
بعضی افراد که در ابتدا با علائم عود کننده و بهبود یابنده بیماری مواجه بوده اند، به تدریج با از بین رفتن عملکرد عصبی بدن روبرو می شوند.
این شرایط می تواند همراه با تشدید علائم یا بدون آن باشد. در صورتی که بیماری در این شرایط عود داشته باشد، در اصطلاح به آن نوع «پیش رونده عود کننده» گفته می شود.
با توجه به منطقه درگیر در بیماری می‌توان تعیین کرد که این بیماری ام اس در ازدواج فرد تاثیر می‌گذارد یا خیر؛
اما آنچه مسلم است با توجه به پیگیری‌های مستمر و دقت در رعایت دستورات پزشک و سبک سالم زندگی، می‌توان از ازدواج راحت و کامل برخوردار بود.
در بیماری ام اس برای انجام فعالیت‌های جنسی، مردان بیشتر از زنان دچار افت و یا عدم توانایی می‌شوند.
از آن جایی که ام اس باعث خستگی و افسردگی می‌شود، حفظ روحیه و داشتن محیط شاد و دوری از خستگی در بهبود زندگی این افراد نقش مهمی را ایفا می‌کند .
همراهان بیمار باید به این مسئله توجه دقیقی داشته باشند.
با این وجود ازدواج کردن یا نکردن، مسئله‌ای است که افراد باید خود درباره آن تصمیم بگیرند و با درنظر گرفتن شرایط جسمی و روحی و همچنین تاثیری که ازدواج روی آنها می‌گذارد، انتخاب نمایند.
از جمله روش های پاراکلینیکی که در تشخیص بیماری ام اس کمک کننده هستند می توان به موارد مهم زیر اشاره نمود:
MRI
پلاک های بیماری MS در ۹۵% موارد در MRI مشاهده می شوند.
امروزه MRI به یک روش اصلی جهت تشخیص و پیگیری مبتلایان به MS تبدیل شده است. در MRI مغز پلاک ها بیشتر در اطراف بطن های جانبی دیده می شوند.
ماده سفید نخاع (حاوی میلین) نیز مانند ماده سفید مغز می تواند در بیماری MS گرفتار شود. این پلاک ها در MRI نخاع به صورت پراکنده دیده می شوند.
آنالیز مایع CFS
وجود باندهای الیگوکلونال در مایع مغزی نخاعی به نفع بیماری MS است.
منظور از این باندها، ایمونوگلوبولین های هم شکل است که وجود آن ها در CSF به معنی ساخت ایمونوگلوبین در سیستم اعصاب مرکزی CNS است.
پتانسیل برانگیخته شده (Evoked Potential)
که انواع بینایی، شنوایی و حسی دارد. نوع بینایی آن به خصوص در تشخیص بیماری MS کمک کننده است.
تشخیص قطعی ام اس در موارد زیر باید با احتیاط و با رد سایر تشخیص های افتراقی انجام شود.
هرگاه علائم بیماری ام اس فقط با یک محل آناتومیک از سیستم عصبی (مانند نخاع گردنی یا ساقه مغز) به خوبی توجیه شود.
اگر بیمار در طول زمان هیچ گاه علائم بینایی، حسی و اختلال ادراری را تجربه نکرده باشد.
هرگاه بیماری با علائمی که در ام اس نادر هستند مانند: آفازی، کره، اختلال هوشیاری یا تشنج تظاهر می کند. (تظاهر اولیه به صورت موارد فوق باشد).
MRI مغز و نخاع کاملا نرمال باشد. هرچند نرمال بودن آن ها M.S را کاملا رد نمی کند، اما تشخیص باید با احتیاط انجام شود.
از آنجا که علت بیماری هنوز مشخص نشده است ، هیچ راهی شناخته شده برای جلوگیری از مولتیپل اسکلروزیس وجود ندارد.
در صورت عدم وجود روش مطمئنی برای جلوگیری از بیماری ، بهتر است از عوامل خطری که به طور مثبتی با مولتیپل اسکلروز ارتباط دارند ، خودداری کنید.
این گونه مشکلات بهتر است به صورت اصولی و توسط پزشک متخصص مغز و اعصاب شناسایی و برطرف شود.
اما ما برای اینکه حس کنجکاوی شما را درک می کنیم در زیر برخی از راه های پیشگیری که ممکن است به شما کمک کندو برای شما مفید باشد، را مورد بررسی قرار می دهیم.
مکمل ها را برای حفظ سطح کافی ویتامین D در بدن مصرف کنید:
محققان در حال بررسی این موضوع هستند که آیا ویتامین D می تواند از ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس جلوگیری کند.
یک مطالعه بزرگ فنلاندی نشان داد که کودکان زنانی که در اوایل بارداری کمبود ویتامین D داشتند ، در بزرگسالی ۹۰٪ خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را داشتند.
سیگار کشیدن را ترک کن:
مطالعات نشان داده است که سیگار کشیدن می تواند خطر ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را به میزان قابل توجهی افزایش دهد.
لاغر شدن چاقی احتمال ابتلا به مولتیپل اسکلروزیس را افزایش می دهد.
ورزش پیشرفت بیماری مولتیپل اسکلروزیس را کند می کند. نتایج اولیه امیدوار کننده نشان می دهد که تمرین مقاومتی ممکن است پیشرفت مولتیپل اسکلروزیس را نیز کند کند.
به نظر می رسد روغن های امگا ۳ فعالیت و پیشرفت بیماری را کاهش می دهند. ولی اطلاعاتی از این که حتما بتواند ان را درمان کند وجود ندارد.
هیچ درمانی برای مالتیپل اسکلروز وجود ندارد. درمان به طور معمول روی تسریع در بهبودی از حملات، کاهش سرعت پیشرفت بیماری و مدیریت علائم بیماری ام اس تمرکز می کند.
افرادی که علائم خفیفی دارند به هیچ درمانی نیاز ندارند.
کورتیکواستروئیدها مانند پردنیزون خوراکی و متیل پردنیزولون داخل وریدی برای کاهش التهاب عصبی تجویز می شوند.
عوارض جانبی ممکن است شامل بی خوابی، افزایش فشار خون، نوسانات خلقی و احتباس مایعات باشد.
تعویض پلاسما (پلاسمافرز) بخش مایع خون(پلاسما)برداشته شده و از سلول های خونی جدا می شود.
سلول های خونی سپس با یک محلول پروتئینی (آلبومین) مخلوط می شوند و به بدن بازگردانده می شود.
اگر علائم جدید یا شدید باشد و به استروئیدها پاسخ نداده باشد ممکن است از روش تعویض پلاسما استفاده شود.
درمان بیماری ام اس برای بیمارانی که علائم خفیف دارند و نیاز به درمان های پیشرفته ندارند، از راه های گوناگون انجام می شود که عبارتند از:
(انجام برخی حرکات ورزشی برای افزایش تمرکز بر روی کارهای روزانه و از بین بردن ضعف پاها)؛
یک کاردرمان یا فیزوتراپ می تواند حرکات کششی و استقامتی را به شما آموزش دهد همچنین نحوه ی استفاده از وسایل و امکانات تسهیل کننده کارهای روزمره را به شما نشان خواهد داد .
این فرایند که شبیه به دیالیز است، و به گرفتن خون و جداکردن پلاسمای آن و تزریق مجدد عناصر شکل دار خون به خود اهداء کننده خون گفته می شود.
در این روش معمولاً به جای پلاسمای برداشته شده ، پلاسمای منجمد تازه یا آلبومین جایگزین می کنند.
این روش درمانی به منظور مقابله با علائم شدید بیماری ام.اس و عود آن صورت می گیرد. به ویژه در آن دسته از بیمارانی که به استروئید تزریقی پاسخ نداده اند .
آرام سازی عضلات با استفاده از داروهایی مانند باکوفن و زانافکس برای رفع اسپاسم که کمک می کنند فرد به کارهای روزمره خود برسد؛
ورزش کافی برای افزایش قدرت و تعادل بدن (شنا، یوگا، پیاده روی، تایچی و …)
کاهش دمای بدن با اجتناب از قرار گرفتن در معرض گرمای بیش از حد
تغذیه و توجه به عادات غذایی (تحقیقات نشان داده است که ویتامین D برای افراد مبتلا به ام اس بسیار مفید است)
کاهش استرس با کمک ورزش هایی مانند یوگا، تایچی، ماساژ، مدیتیشن و …
آخرین نظرات