پسوریازیس چیست و هرآنچه باید درباره آن بدانید
- Home
- پسوریازیس چیست و هرآنچه باید درباره آن بدانید
پسوریازیس (به فرانسوی: psoriasis)، صدفک یا داءالصدف بیماری پوستی مزمن خودایمنی است. این بیماری هنگامی رخ میدهد که دستگاه ایمنی بدن سیگنالهای اشتباهی میفرستد.
این سیگنالها باعث افزایش سرعت چرخهٔ رشد سلولهای پوست میشود؛ یعنی افزایش بیش از حد سلولهای پوستی از میزان ریختن آنها. پسوریازیس واگیردار نیست.
باور بر این است که پسوریازیس مرتبط با دستگاه ایمنی بدن و یک بیماری ژنتیکی است و محرکهای آن استرس، صدمه به پوست، برخی داروها و عفونت میباشد.
پسوریازیس اغلب در سنین جوانی شروع میشود، اما میتواند در هر سنی از دوران نوزادی تا سنین کهولت شروع شود. زنان و مردان تقریباً به یک نسبت به این بیماری مبتلا میشوند.
این بیماری درمان قطعی ندارد، اما داروهای بسیاری وجود دارند که با استفاده از آنها، کنترل میشود.
انواع روشهای کنترل عبارتند از: درمانهای موضعی، نور درمانی، داروهای سیستمیک، بیولوژیک و طب مکمل و جایگزین.
پسوریازیس اگر چه آزار دهنده است ولی در صورت درمان مناسب و رعایت دستورهای پزشکی، میتوان با آن کنار آمد و بیماری را کنترل کرد.
حدود ۲٪ و بیش از ۱۲۵ میلیون نفر در سراسر جهان پسوریازیس دارند و ۲۹ اکتبر (۷ آبان) روز جهانی پسوریازیس میباشد.
این بیماری دارای انواع مختلفی است و هر نوعی از آن، نسبت به انواع دیگر، علائم و علل متفاوتی دارد. تمام نشانههای آنها هم معمولاً یکسان نیست. در ادامه با انواع بیماری پسوریازیس آشنا میشوید.
این نوع بیماری، شایعترین نوع پسوریازیس به شمار میرود. در این بیماری لکههای قرمز و خشک روی پوست دیده میشود که با بزرگتر شدن به مرور تبدیل به یک ضایعه فلسی نقرهای میگردند.
گاهی بعد از بهبود خشکی، لکههای خون در زیر لایههای سلولی دیده میشود.
ضایعات پوستی ممکن است دردآور یا با خارش همراه باشند. تعداد آنها نیز در سرتاسر بدن متغیر است و در هر قسمتی از بدن ظاهر میشوند، حتی درون دستگاه تناسلی و بافت نرم درون دهان.
این بیماری به علت یک عفونت شدید در گلو بروز پیدا میکند؛ بر اثر عفونت گلو لکههایی بر روی پوست ایجاد میشود.
این لکهها کوچک هستند و به قطره آب شباهت دارند؛ به علاوه ممکن است در تمام نقاط بدن ایجاد شوند. با این حال ضخامت لکهها در این نوع بیماری صدفک پوستی نسبت به دیگر انواع کمتر است.
پسوریازیس خالدار بیشتر در نواحی کف دستها و پاها و پوست سر مشاهده میشود. به علاوه در سنین کودکی و نوجوانی بسیار رایجتر است.
این بیماری در بخشهایی از پوست بدن به وجود میآید که پر چین و چروک باشد. پلاکهای قرمز، صاف و خارشآور در ناحیههایی مانند زیر بغل، کشاله ران، باسن، زیر سینه و نواحی اطراف دستگاه تناسلی ظاهر میشوند.
پوست ملتهب این قسمت با تعریق و اصطحکاک وضعیت وخیمتری پیدا میکند. عفونت قارچی از عوامل به وجود آورنده این نوع پسوریازیس است.
پوسچولار بزرگسالان را بیش از کودکان تحت تأثیر قرار می دهد و کمتر از ۵ درصد موارد پسوریازیس را تشکیل می دهد.
این بیماری به صورت چرک های سفید یا تاول های چرک غیر عفونی که پوست قرمز آن را احاطه کرده است، ظاهر می شود.
این بیماری می تواند مناطق خاصی از بدن را تحت تأثیر قرار دهد، به عنوان مثال دست ها و پاها یا قسمت اعظمی از بدن. این یک عفونت نیست و مسری هم نیست.
پوسچولار تمایل به چرخه ای بودن دارد که در آن پوسته پوسته شدن به دنبال قرمز شدن پوست رخ می دهد
در عین حال که پسوریازیس می تواند در هر نقطه از بدن انسان ایجاد شود، در زیر برخی از مناطق شایع وجود دارد.
اریتودرمیک نوعی التهاب نادر است که می تواند باعث ایجاد قرمزی در سطح بدن شود.
افرادی که به پسوریازیس پلاک ناپایدار مبتلا هستند، در جایی که ضایعات به طور واضح مشخص نیستند، ممکن است به پسوریازیس اریتودرمیک مبتلا شوند.
همچنین ممکن است پوسته پوسته شدن یا جدا شدن لایه ها از پوست، خارش شدید و درد وجود داشته باشد.
اریتودرمیک تعادل شیمیایی بدن را مختل می کند. این تداخل ممکن است باعث از بین رفتن پروتئین و مایعات شود که می تواند منجر به بیماری شدید شود.
ادم یا تورم ناشی از احتباس مایعات نیز ممکن است رخ دهد. این عارضه احتمالاً در اطراف مچ پا ایجاد می شود. بدن ممکن است در تنظیم دمای خود مشکل داشته باشد که می تواند باعث لرز شود.
اریتودرمیک همچنین می تواند منجر به ذات الریه و نارسایی احتقانی قلب شود.
عوارض پسوریازیس اریتودرمیک می تواند خطرناک باشد. هرکسی که علائم این بیماری را نشان می دهد باید فوراً به پزشک مراجعه کند.
افرادی که به اریتودرمیک مبتلا هستند، در صورت شدید بودن علائم ممکن است در بیمارستان بستری شوند.
پسوریازیس ناخن باعث تغییر شکل ظاهری ناخن در دستها و پاها و افزایش ضخامت آنها میشود. در افراد مبتلا به این بیماری، رشد ناخنها غیر طبیعی میشود و رنگ آنها تغییر میکند.
اگر پسوریازیس در روی پوست سر ایجاد شود؛ میتواند خودش را به صورت هم برساند.
گوشها و خط رویش مو هم از این بیماری مصون نیستند. این نوع پسوریازیس ممکن است با درگیر شدن پوست سر و صورت، ریزش شدید مو و ریش در آقایان را به همراه داشته باشد.
این بیماری علاوه بر التهاب و پوسته پوسته شدن پوست، باعث تورم و درد مفاصل میشود. گاهی فقط درد مفاصل علائم بروز داده شده است و گاهی نیز با تغییر در ظاهر ناخنها همراه است.
نشانههای پسوریازیس مفصلی از حالت متوسط تا شدید متغیر است و میتواند هر کدام از مفاصل بدن را درگیر کند. همچنین ممکن است موجب سفتی و آسیب جدی مفاصل شود و در شرایط مزمن به تغییر شکل دائمی مفاصل منجر گردد.
پسوریازیس یک بیماری ژنتیکی است، در نتیجه ژن این بیماری از بدو تولد با بیمار همراهی میکند. البته هنوز علت اصلی ایجاد این بیماری مشخص نشده است؛
اما برخی از عوامل میتوانند شدت آن را در بدن افزایش داده و احتمال ابتلا به پسوریازیس را بالا ببرند. اصلیترین علت هایی که میتوانند بیماری پسوریازیس را در بدن ایجاد کنند از قرار زیر هستند:
ژنتیک : معمولاً نیمی از بیمارانی که به این مرض پوستی مبتلا میشوند، سابقه خانوادگی داشتهاند. در این دسته از افراد پسوریازیس ممکن است از سنین پایین ایجاد شود.
استرس : استرس یکی از عواملی است که میتواند شدت پسوریازیس را افزایش دهد؛ به همین دلیل به این دست از بیماران توصیه میشود که تا حد امکان آرامش روانی خود را حفظ کنند.
هورمونها : هرچند هنوز مشخص نیست که هورمونها چه تأثیری بر روی بیماری پسوریازیس دارند؛ اما معمولاً این بیماری از سنین بلوغ خود را نمایش میدهد. به علاوه بارداری هم ممکن است شدت آن را افزایش دهد.
جراحتهای عفونی : همه قسمتهای بدن که دچار آسیبهای فیزیکی یا شیمیایی شدهاند در معرض این بیماری هستند. عفونی شدن جراحتها میتواند بیماری پسوریازیس را شدت دهد.
داروها : برخی از داروها هستند که میتوانند باعث افزایش شدت پسوریازیس شده و یا سرعت پیشرفت آن را افزایش دهند. از مهمترین این داروها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
چاقی : داشتن اضافهوزن یا چاقی شدید یکی از عوامل زمینهای ایجادکننده بیماری پسوریازیس است. علاوه بر این، ترکیب چاقی با این بیماری پوستی میتواند ریسک سکتههای قلبی و مغزی را هم افزایش دهد.
مصرف دخانیات و الکل : نتایج تحقیقات علمی نشان داده است که رابطه مستقیمی بین پسوریازیس و مصرف نوشیدنیهای الکلی یا استعمال دخانیات وجود دارد.
علائم بیماری ممکن است در هر سنی شروع شود، اما معمولا در اوایل بزرگسالی ظاهر میشود. میانگین سن شروع بین ۱۵ تا ۳۵ سال است.
برخی مطالعات تخمین میزنند که حدود ۷۵ درصد موارد پسوریازیس قبل از سن ۴۶ سالگی تشخیص داده میشوند. این بیماری مرد و زن را به طور مساوی درگیر میکند.
داشتن سابقه خانوادگی خطر ابتلا به این بیماری را افزایش میدهد. با این حال، بسیاری از افراد مبتلا به این بیماری هیچ گونه سابقه خانوادگی ندارند.
حدود ۱۵ درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس پوستی، به پسوریازیس مفصلی نیزمبتلا هستند.
طیف علائم این بیماری متغیر بوده و ممکن است خفیف (با درگیری مناطق محدودی از پوست) و یا شدید ( پلاکهای ضخیم و بزرگ، همراه با پوست قرمز و ملتهب که کل بدن را درگیر میکند) باشد.
پسوریازیس یک بیماری مزمن است که اغلب بهبود مییابد و دوباره عود میکند. هدف اصلی درمان این است که سرعت تکثیر سلولهای پوست را متوقف کنیم.
هیچ درمانی برای این بیماری وجود ندارد، اما شما میتوانید علائم را کنترل کنید. تغییر شیوه زندگی، مانند استفاده از مرطوب کنندهها، ترک سیگار و کنترل استرس، میتواند کمک کننده باشد.
علائم و نشانههای این بیماری در افراد مختلف، متفاوت است. همچنین علائم آن بسته نوع پسوریازیس میتواند متفاوت باشد. با این حال علائم شایع پسوریازیس عبارتند از:
با این حال همه افراد ممکن است همه علائم فوق را تجربه نکنند و در صورتی که فرد به انواع کمتر شایع پسوریازیس مبتلا باشد ممکن است علائم کاملا متفاوتی را تجربه کند.
اغلب انواع پسوریازیس به مدت چند هفته یا چند ماه به طول شعله ور شده و پس از آن برای مدتی فروکش میکند یا اینکه به طور کامل بهبود مییابد.
ضایعات پسوریازیس میتواند هر جایی از بدن را درگیر کند اما غالبا بر روی مفاصل آرنج و زانو دیده میشود. با این حال نواحی دیگر مانند دستها، پاها، گردن، پوست سر و صورت را نیز ممکن است درگیر کند.
انواع کمتر شایع پسوریازیس نیز ناخنها، دهان و اطراف ناحیه تناسلی را تحت تاثیر قرار میدهند.
به علاوه بیماریهای قلبی عروقی، دیابت، بیماری التهابی روده، فشار خون بالا، مشکلات کبدی، آرتریت (التهاب مفصل) در بیماران مبتلا به پسوریازیس رایج هستند.
این بیماری می تواند هر نقطه ای از بدن از جمله پلک، گوش، لب و دهان، نواحی چروکیده پوست، دست و پا و ناخن را مبتلا کند. پوست این نقاط از بدن متفاوت بوده و نیازمند درمان های مختلفی است.
پرتودرمانی یا درمان های موضعی اغلب زمانی بکار می رود که پسوریازیس محدود به یک نقطه خاص از بدن باشد.
درصورتی که بیماری پراکنده باشد و یا بشدت بر کیفیت زندگی فرد تاثیر بگذارد، پزشک داروهای خوراکی یا تزریقی را تجویز می کند. صرفنظر از اینکه این بیماری چه نقطه ای از بدن را درگیر کرده، درمان های موثری برای این بیماری وجود دارد.
1– پوست سر:
این بیماری پوست سر می تواند بسیار خفیف همراه با فلسی شدن پوست باشد.
این بیماری بسیار شدید بوده بطوری که ضایعات ضخیم و خشک، کل پوست سر را در برمی گیرند. این بیماری می تواند به محل رویش موهای روی پیشانی، پشت گردن و اطراف گوش نفوذ کند.
2- صورت:
این نوع از بیماری اغلب بر ابرو، پوست بین بینی و لب بالا، پیشانی و محل رویش مو تاثیر می گذارد. درمان این بیماری حساس که صورت و اطراف صورت را درگیر می کند، باید با دقت بالا انجام شود.
3- دست، پا و ناخن:
پهن شدن ناگهانی این بیماری روی دست و پا باید با سرعت و با دقت درمان شود.
در برخی موارد ترکیدگی، تاول و تورم با پهن شدن این بیماری همراه است. بیش از 50 درصد از افراد مبتلا به پسوریازیس دچار تغییراتی در ناخن می شوند و حداقل 80 درصد افراد به آرتریت پسوریازیس مبتلا می شوند.
4- دستگاه تناسلی:
شایعترین نوع پسوریازیس در ناحیه تناسلی، پسوریازیس قرینه است اما انواع پسوریازیس می تواند دستگاه تناسلی بخصوص مردان را درگیر کند. پسوریازیس دستگاه تناسلی نیازمند درمان و مراقبت های ویژه است.
5– نقاط چروکیده بدن:
پسوریازیس قرینه در قسمت های چروکیده بدن اعم از زیر بغل و زیر سینه ظاهر می شود. این نوع بیماری معمولا در اثر سایش و عرق کردن تحریک می شود.
6- پسوریازیس:
پسوریازیس می تواند خفیف، متوسط یا شدید باشد. روش های درمان این بیماری به شدت آن بستگی دارد. شدت بیماری بر این اساس تعیین می شود که بدن تا چه اندازه درگیر پسوریازیس شده است.
کل دست (اعم از کف دست و انگشتان) 1 درصد از بدن را تشکیل می دهد. شدت پسوریازیس با تاثیر این بیماری بر کیفیت زندگی بیمار سنجیده می شود.
به عنوان مثال پسوریازیس می تواند تاثیر شدیدی بر فعالیت های روزمره فرد بگذارد حتی اگر این بیماری یک نقطه کوچک مثل کف دست یا نوک پا را درگیر کرده باشد.
اگر به این بیماری مبتلا هستید، بیشتر در معرض خطر ابتلا به سایر بیماری ها هستید، از جمله:
با توجه به اینکه این بیماری جنبه ژنتیکی دارد اما هیچ دلیل علمی در دست نیست که هر کودکی که متولد میشود پسوریازیس بگیرد. در واقع ممکن است این بیماری در نسل بعد از شما وجود نداشته باشد و در دو یا سه نسل بعد خودش را نشان دهد.
بنابراین جز در مواردی محدود مثل تغذیه سالم نمیتوان پیشگیری چندانی برای این بیماری در نظر گرفت.
پس از خوب شدن هر ناحیه از پوست نیز حتما باید آن را با یک کرم معمولی به طور مرتب چرب نگه داشت، حتی اگر هیچ ضایعهای روی پوست دیده نشود، باید مرتب چرب شود تا از عود بیماری در آن قسمت پیشگیری شود.
در بیشتر موارد پزشکان قادرند بدون نیاز به آزمایشات تخصصی و صرفاً از طریق معاینات بالینی به وجود این بیماری پی ببرند چرا که علائم پسوریازیس نسبت به سایر اختلالات پوستی آشکارتر بوده و تشخیص آنها دشوار نیست.
درصورتیکه پزشک به وجود این بیماری مشکوک باشد سوالاتی در خصوص سابقه فامیلی و یا سایر بیماریهای پوستی از بیمار میپرسد.
در برخی موارد اگر از نوع نادر آن باشد تشخیص قطعی بیماری نیازمند آزمایشات تکمیلی است که توسط پزشکان درخواست میشود.
بیوپسی یکی از این آزمایشات است. در این آزمایش نمونه کوچکی از پوست گرفتهشده و برای تشخیص دقیق بیماری به آزمایشگاه تشخیص طبی ارسال میشود. و نوع دقیق پسوریازیس و شدت آن تعیین میشود.
در بیشتر موارد نمونه پوستی در مطب پزشک و در هنگام معاینه بالینی دریافت میشود. جهت جلوگیری از ایجاد درد در ناحیه نمونهگیری، پزشک موضع را با تزریق دارو بیحس میکند.
درمانها به ۳ دسته کلی تقسیم میشوند:
مردم درمان های موضعی را مستقیماً روی پوست اعمال می کنند.
این گزینه معمولاً اولین منبع درمان معتبر برای علائم خفیف تا متوسط است و هدف آن کاهش رشد سلول های پوست، کاهش التهاب و تسکین خارش یا ناراحتی است.
این درمان ها بدون نسخه یا با نسخه پزشک در دسترس هستند ولی توصیه می شود اول با یک پزشک زیبایی همچون خانم دکتر کوثر هدایت مشورت شود.
مشتقات ذغال سنگ:
این ترکیب می تواند به تسکین پسوریازیس پلاکی، خارش و ضایعات در پوست سر، کف دست و پا کمک کند. بیماران می توانند از تار ذغال سنگ به تنهایی یا در کنار درمان دیگر استفاده کنند.
در شامپوها و کرم های،ترکیبی از این دارو استفاده می شود ولی استفاده بدون نظارت پزشک و طولانی مدت آن بدلیل احتمال ریسک سرطان زایی توصیه نمیشود.
سالیسیلیک اسید:
این دارو می تواند به کاهش تورم و از بین بردن فلس ها کمک کند، اغلب در افراد مبتلا به پسوریازیس پوست سر و یا پلاکهای ضخیم پسوریازیساز این داروها استفاده میشود.
عوامل ضد خارش: اینها شامل محصولات حاوی کالامین، رکوبیزول، کورتون، کافور یا منتول هستند.
کرم های کورتیکواستروئیدی:
این ترکیبات التهاب را کاهش داده و خارش را تسکین می دهد و بویژه در فاز حاد بیماری جزو درمانهای اصلی هستند:
پزشکان اغلب کورتیکواستروئیدها را برای کمک به درمان علائم پسوریازیس توصیه می کنند. استروئیدهای مختلفی به صورت ژل، فوم، کرم، اسپری و پماد موجود است.
ویتامین دی مصنوعی: مردم اغلب از این دارو در کنار کورتیکواستروئید استفاده می کنند. این دارو می تواند به صاف شدن پلاک ها، رشد سلول های پوست و از بین بردن فلس کمک کند.
کرم پیمکرولیموس و پماد تاکرولیموس:
اینها از درمان های غیر استروییدی اگزما و پسوریازیس هستند که ممکن است پزشک برای کاهش علائم پسوریازیس معکوس و پلاکی تجویز کند. مردم اغلب آنها را با یک دوره استروئید ترکیب می کنند.
رتینوئیدها: این ویتامین آ مصنوعی است که می تواند به کند شدن رشد سلول های پوست ، کاهش تغییر رنگ و تسکین خارش کمک کند. مردم معمولاً تازاروتن ، رتینوئید موضعی را با درمان کورتیکواستروئید ترکیب می کنند.
نور درمانی (phototherapy) از نور طبیعی و مصنوعی برای درمان پسوریازیس مورد استفاده قرار میگیرد.
نور درمانی نوع مصنوعی را میتوان در بیمارستانها و برخی مراکز پزشکی و عموما تحتنظر یک متخصص پوست انجام داد. لازم به ذکر است که نور درمانی با آفتاب گرفتن کاملا متفاوت است.
نوردرمانی پرتوی ماورای بنفش B
نوردرمانی پرتو ماورای بنفش B از طول موج نوری نامرئی بهره میبرد. پرتوی ماورای بنفش میتواند به کاسته شدن از روند تولید سلولهای پوستی بیانجامد. عموما این روش درمانی، برای برخی از بیماران مبتلا به پسوریازیس که درمانهای موضعی در آنها اثربخشی نداشته توصیه میشود. با وجودی که هر جلسه نور درمانی به این روش تنها چند دقیقه به طول میانجامد، اما شاید لازم باشد که بیمار هفتهای ۲ تا جلسه و به مدت ۶ تا ۸ هفته به مرکز درمانی مراجعه کند.
پسورالن به علاوه پرتو ماورای بنفش A
برای این درمان ابتدا به فرد قرص حاوی ترکیباتی به نام پسورالن (Psoralen) خورانده میشود. در همین حال، ممکن است که پسورالن مستقیما روی پوست فرد استعمال شود. با استعمال پسورالین، پوست فرد نسبت به نور حساستر میشود که میتواند به صورت بالقوه بر اثربخشی پرتوی ماورای بنفش A بیافزاید. همانطور که از نام آن مشخص است، نفوذپذیری پرتوی ماورای بنفش A از ماورای بنفش B به پوست بیشتر است.
این روش درمانی در صورتی که فرد مبتلا به پسوریازیس شدید باشد و به سایر روشهای درمانی پاسخ مناسبی نداده مورد استفاده قرار میگیرد.
در همین حال، این نوع نور درمانی دارای عوارض جانبی از جمله تهوع، سردرد، سوزش و خارش پوستی است. در همین حال، شاید برای جلوگیری از آبمروارید نیاز باشد فرد تا ۲۴ ساعت پس از مصرف قرص از عینک مخصوصی استفاده کند. درمان طولانیمدت به این روش درمانی، از آنجایی که میتواند خطر ابتلا به سرطان پوست را افزایش میدهد، به هیچوجه توصیه نمیشود.
نور درمانی ترکیبی
ترکیب نور درمانی با سایر روشهای درمانی اغلب باعث افزایش اثربخشی در بهبود بیماری پسوریازیس میشود. برخی پزشکان از نوردرمانی پرتوی ماورای بنفش B به همراه کل تار بهره میبرند.
کل تار میتواند پوست را پذیرای نور بیشتری کند که به روند درمان تسریع میبخشد. ترکیب نوردرمانی پرتوی ماورای بنفش B با کرم دیترانول نیز شاید برای برخی بیماران مؤثر باشد که به «درمان اینگرام» نیز معروف است.
اگر فرد به بیماری پسوریازیس شدید مبتلا باشد یا سایر درمانها اثربخشی روی فرد نداشته باشند، شاید پزشک به بیمار، درمانهای هدفمند را توصیه کند که روی کل بدن تأثیر میگذارد.
داروهای هدفمندی که توسط پزشک معالج تجویز میشوند، میتوانند در درمان پسوریازیس بسیار مؤثر باشند، اما از آنجایی که روی کل بدن تأثیر میگذارند، دارای عوارض جانبی جدی نیز هستند.
لازم به ذکر است که تمامی درمانهای هدفمندی که برای پسوریازیس توصیه میشوند دارای مزایا و خطرات بسیاری هستند.
از این جهت، توصیه میشود، قبل از شروع این نوع درمان، با پزشک معالج در مورد درمانهای مختلف و عوارض مرتبط به آن مشورت شود.
در زنانی که قصد بارداری دارند یا قبلا حامله شدهاند یا اینکه دارای نوزاد شیرخواره هستند، قبل از مصرف هر نوع داروی جدیدی توصیه میشود با پزشک خود مشورتهای لازم را انجام دهند تا از مناسب بودن مصرف این داروها در دوران بارداری یا شیردهی اطمینان پیدا کنند.
درمانهای هدفمند به دو نوع اصلی تقسیم میشوند که شامل درمانهای غیر بیولوژیکی (معمولا به صورت قرص یا کپسول) و بیولوژیکی (معمولا به صورتی تزریقی) هستند.
آخرین نظرات