کیست بیکر (به انگلیسی: Baker’s cyst) بیرون زدگی غشاء سینوویال در زانو است.بدین معنا که غشای سینوویال به سمت عقب و همچنین پایین زانو امتداد می یابد.

چنین وضعیتی در عقب مفصل زانو منجربه افزایش مایع در غشای فتق یافته می گردد.گاهی این حالت به علت افزایش مایع در بورس عقب زانو ایجاد می‌شود.

کیست با اندازه‌های مختلف در قسمت پشتی داخلی(خلفی داخلی)زانو دیده می‌شود که به خصوص در حالت ایستاده آشکارتر است.

بیرون زدگی(فتق)اولیه نیست و معمولاً در ارتباط با بیماری‌هایی چون آرتروز و آرتریت روماتویید است.بیماران درد چندانی ندارند و گاهی اوقات گزارشی از درد خود را مطرح می‌کنند.

علل بروز کیست بیکر

از علل کیست بیکر زانو می‌توان به مایع سینوویال یا مایع مفصلی، اشاره کرد که در حالت عادی بصورت لایه‌ای، سطح داخلی کپسول مفصلی را پوشانده است.

گاهی اوقات سلول‌های سینوویال در زانو، مقدار زیادی از این مایع را تولید می‌کنند که باعث ایجاد فشار زیاد در کپسول مفصلی می‌شود.

این فشار علت ورم پشت زانو می‌شود. این تورم شدید موجب تشکیل کیست در پشت زانو می‌شود.

شایع‌ترین علل بروز کیست بیکر

• آسیب‌های غضروفی زانو (آسیب‌های مینیسک)
• آرتروز زانو

• روماتیسم مفصلی زانو
• سایر علل التهاب زانو

از آنجایی که زانو، یک مفصل بسیار پیچیده است، به آسانی دچار آسیب‌دیدگی می‌شود. این آسیب‌دیدگی‌ها می‌توانند موجب التهاب زانو و تشکیل کیست در پشت زانو شوند.
علاوه بر مایع سینوویال، لخته‌های خون نیز می‌تواند باعث کبودی و تورم در پشت زانو و پشت ساق پا شود.

بسیار مهم است که پزشک شما برای درمان ورم پشت زانو برآمدگی پشت زانو را معاینه کند و بررسی کند که این برآمدگی ناشی از کیست حاوی مایع است یا لخته‌ی خون.

برای تشخیص این مورد ممکن است نیاز به عکسبرداری توسط MRI یا اولتراسوند (سونوگرافی) باشد.

عوامل خطرساز

عواملی که احتمال بروز عارضه کیست بیکر را افزایش می‌دهند عبارتند از:

• استئوآرتریت
• آرتریت عفونی
• نقرص (نقرس) زانو
• آسیب‌دیدگی قبلی یا پارگی غضروف
• سابقه تزریق کورتیکوستروئید در اطراف زانو
• داشتن عمل جراحی زانو در گذشته
• سینوویت زانو

بیشتر بخوانید اوزون درمانی آرتروز زانو

علائم کیست بیکر چیست؟

کیست بیکر ممکن است دردناک نباشد و در برخی موارد ممکن است شخص اصلا متوجه وجود کیست نشود. اما در صورتی که علائم کیست بیکر بروز کنند، شامل موارد زیر می‌شوند:

• درد خفیف تا شدید
• خشکی و بی حرکتی زانو
• محدودیت حرکتی زانو
• برآمدگی در پشت زانو

• کبودی زانو و ساق پا
• پارگی کیست

کیست بیکر چگونه تشخیص داده می‌شود؟

پزشک در ابتدا زانوی شما را معاینه فیزیکی می‌کند تا برآمدگی پشت زانو را با دست لمس کند. در صورتی که اندازه کیست کوچک باشد، پزشک، زانوی آسیب‌دیده را با زانوی سالم مقایسه می‌کند و دامنه‌ی حرکتی زانو را بررسی می‌کند.

در صورتی که کیست با سرعت زیادی در حال رشد است یا موجب درد شدید یا تب شده است، پزشک انجام آزمایشات بیشتری را تجویز می‌کند.

با انجام این آزمایشات می‌توان بررسی کرد که عوامل دیگری مانند تومور، موجب این برآمدگی شده‌اند یا خیر. این آزمایشات غیر تهاجمی ‌عبارتند از عکسبرداری با MRI یا اولتراسوند (سونوگرافی).

هرچند تصاویر رادیوگرافی (اشعه ایکس) نمی‌توانند وجود کیست را نشان بدهند، اما ممکن است برای بررسی التهاب یا آرتروز زانو، انجام رادیوگرافی نیز تجویز شود.

تصاویر MRI می‌توانند کیست را به وضوح نشان دهند و همچنین وجود هرگونه آسیب غضروفی را نیز آشکار کنند.

کیست بیکر معمولا در تصاویر MRI زانو که ممکن است به هر دلیل دیگری انجام شوند، تشخیص داده می‌شود.

مزیت فوق‌العاده‌ی عکس‌های MRI در وضوح بالای تصاویر بافت‌های نرم داخلی و همچنین قابلیت تصویربرداری چندبعدی است، که به موجب آن می‌توان ترکیب‌بندی عناصر تشکیل‌دهنده‌ی کیست را تشخیص داد.

درمان کیست بیکر

درمان های محافظه کارانه عبارتند از:

• استراحت
  کنترل فعالیت‌های روزمره ، پرهیز از چهار زانو و دو زانو نشستن، پرهیز از اعمال جهشی، دویدن و بلند کردن اجسام سنگین.
• مصرف مسکن های غیراستروئیدی

مطالعات نشان داده اند که آسپیراسیون و تخلیه با سوزن کیست معمولا به علت ویسکوزیته بالای مایع موفقیت آمیز نبوده و با عود بالایی همراه است.

به طور کلی هدف اصلی در درمان کیست های علامت دار کاهش افیوژن مفصلی و تخریب دریچه میان بورس و مفصل است.

درمان های جراحی باز و آرتروسکوپی در مواردی که درد و تورم آزاردهنده بوده و همراه با محدودیت حرکت زانو باشد به کار می رود.قبل از برداشت جراحی کیست، باید عامل زمینه ای ( مانند پارگی منیسک ) درمان گردد، در غیر این صورت عود کیست شایع است.

در بسیاری از موارد پس از تایید همراهی کیست بیکر با ضایعات داخل مفصلی ، درمان آرتروسکوپیک کیست همزمان با درمان ضایعات داخل مفصلی، می تواند باعث بهبود تورم کیست و جلوگیری از عود آن شود.

درمان ضایعات داخل مفصلی به کاهش افیوژن مایع مفصلی کمک می کند و در نهایت می توان برای خارج کردن کیست از جراحی باز استفاده کرد.

در مواردی که کیست بیکر با استئوآرتریت شدید همراه باشد، تعویض کامل مفصل زانو باعث بهبودی همزمان کیست و درد ناشی از ارتروز می گردد

گاهی اوقات کیست بیکر خودبه‌خود برطرف می‌شود. التبه اگر کیست بزرگ و دردناک باشد، پزشک ممکن است روش‌های درمانی زیر را برایتان تجویز نماید:

• دارو
  پزشک ممکن است یک داروی کورتیکواستروئیدی، مانند: کورتیرزون، را به زانویتان تزریق کند تا التهاب آن را کاهش دهد؛ این کار ممکن است سبب کاهش درد شود ولی همیشه از عود کیست جلوگیری نمی‌کند.

در درمان ورم پشت زانو ( کیست بیکر) همچنین از روش های تزریق prp (پی ار پی) و اوزون تراپی برای کاهش درد والتهاب ناشی از آن استفاده می شود.

• خارج کردن مایع
  پزشک ممکن است با استفاده از یک سوزن، مایع را از مفصل زانویتان خارج کند. این فرآیند آسپیراسیون سوزنی نام دارد و هدایت سوزن معمولاً به‌کمک سونوگرافی انجام می‌شود.

• جراحی
  برخی از متخصصین تخلیه مایع داخل کیست را به همراه تزریق استات هیدروکورتیزون پیشنهاد می‌کنند.
  ممکن است جراحی انجام شود که بیشتر در موارد زیر مطرح است:
  ۱-کیست خیلی دردناک باشد
  ۲-کیست خیلی بزرگ باشد
• فیزیوتراپی
  استفاده از کیسه‌های یخ، بانداژ و عصای زیر‌بغل ممکن است به کاهش درد و تورم کمک کند. همچنین کاستن از دامنه‌ی حرکتی و انجام تمرینات تقویت‌کننده‌ی عضلات اطراف زانو ممکن است سبب کاهش علایم و حفظ عملکرد زانو شود.

در صورت امکان، پزشک بیماری زمینه‌ای مسبب کیست بیکر را معالجه می‌کند.

اگر پزشک تشخیص دهد که پارگی غضروف باعث تولید بیش‌ازحد مایع سینوویال شده‌است، ممکن است به‌منظور خارج کردن یا ترمیم غضروف پاره‌شده برایتان عمل جراحی تجویز کند.
مواردی از کیست بیکر که بر اثر استئوآرتریت (آرتروز) ایجاد شده‌اند، معمولاً با درمان آرتریت برطرف می‌گردند. عمل جراحی در این موارد بصورت نادر لازم می‌شود.

مداخله‌های دیگر برای درمان کیست بیکر

کیست بیکر برخی بیماران علی رغم مدیریت فیزیوتراپی مناسب با بهره‌گیری از روش‌های محافظه کارانه یا جراحی درمان نمی‌شود.

متخصص فیزیوتراپی یا پزشک در چنین مواردی بهترین دوره مدیریت عارضه را پس از بررسی‌های دقیق‌تر، با استفاده از مداخله دارویی، تزریق کورتیکواستروئید یا جراحی‌های بیشتر طرحریزی می‌کند.

تمرین‌های کیست بیکر
حرکت‌های اصلاحی و تمرین‌های زیر معمولاً به بیماران مبتلا به کیست بیکر آموزش داده می‌شود.

دقت داشته باشید که پیش از شروع این تمرین‌ها باید در مورد مناسب بودن آنها با متخصص فیزیوتراپی مشورت شود. این تمرین‌ها معمولاً 3 بار در روز و تنها به شرطی انجام می‌شود که باعث بروز علائم یا تشدید آنها نشود.

خم و راست کردن زانو
زانو را تا جایی که می‌توانید و درد تشدید نمی‌شود، خم و راست کنید. این حرکت برای بهبود حرکت زانو مفید است. این تمرین را 20 بار تکرار کنید.

انقباض استاتیک عضله‌های چهار سر
عضله جلوی ران (عضله‌های چهارسر) را با فشار دادن زانو رو به پایین و روی حوله قرار داده شده زیر زانو منقبض کنید. انگشتان را روی عضله‌های چهار سر داخلی بگذارید تا سفت شدن عضله در طول انقباض را حس کنید.

5 ثانیه در این حالت بمانید و 10 بار حرکت را با حداکثر شرکت ممکن و البته به شرط تشدید نشدن علائم تکرار کنید.

چگونه می‌توان از بروز کیست بیکر جلوگیری کرد؟

در ابتدا باید از آسیب‌دیدگی زانو جلوگیری کرد. استفاده از کفش‌های مناسب و استاندارد نیز از نکات قابل اهمیت است. همچنین حتما قبل از ورزش بدن خود را گرم کنید و در صورت آسیب دیدن حتما به پزشک معالج مراجعه کنید.

هرچه از فعالیت‌هایی که موجب آسیب‌رسیدن به زانو می‌شود دوری کنید، احتمال و ریسک ابتلا به کیست پشت زانو یا کیست بیکر کمتر خواهد شد.

چه کسانی ممکن است که دچار کیست بیکر شوند؟

به‌صورت کلی بروز این بیماری در بزرگسالان بیشتر از کودکان شایع است. به‌خصوص که اگر مشکل یا بیماری خاصی در ناحیۀ زانو باشد، امکان بروز این بیماری بیشتر خواهد شد.

بعضا در بین کودکان سنین 4 تا 7 سال هم عود این بیماری گزارش شده است. بیشتر، افراد سنین بین 35 تا 70 سال و با سابقۀ آسیب زانو، در معرض این بیماری قرار دارند.