درد انگشت شست پا

درد مفصل انگشت پا می‌تواند به دلیل ناهنجاری یا آسیب در هر یک از ساختارهای انگشت از جمله پوست، اعصاب، استخوان‌ها، رگ‌های خونی و بافت‌های نرم رخ دهد.

درد شصت پا یکی از علائم نسبتاً شایع است زیرا پاهای ما به‌طور مداوم در معرض آسیب دیدگی ناشی از راه رفتن، دویدن یا سایر فعالیت‌های ورزشی هستند. برخی از انواع درد شست پا می‌توانند همراه با بی‌حسی، سوزش، گرما یا علائم دیگر باشند.

مفصل متاتارسوفارنژیال (MTP) انگشت شست را به پا متصل می‌کند.

این مفصل برای حمایت از بدن و به حرکت در آوردن شست پا بسیار حیاتی است و این امکان را برای پنجه پا فراهم می‌آورد تا به راحتی جمع و باز شود. هنگام پیاده روی یا دویدن به فرد کمک می‌کند که به سمت جلو حرکت کند.

بیماری‌هایی که بر مفصل متاتارسوفارنژیال MTP اثر می‌گذارد می‌تواند سبب درد و ورم اطراف انگشت شست پا شود. درد در این مفصل حرکت در این ناحیه را محدود کرده و از توانایی فرد برای پیاده روی می‌کاهد.

علائم درد شست پا

درد شست پا می‌تواند ناشی از یک مشکل زمینه‌ای باشد. سایر علائمی که گاهی اوقات با درد شست پا همراهند عبارتند از:

1. تورم
2. قرمزی و تغییر رنگ
3. ترشحات
4. سردی انگشتان
5. بروز درد بعد از استراحت
6. درد ناشی از حرکت دادن انگشت
7. ناراحتی در هنگام استفاده از کفش
8. خشکی مفاصل انگشت
9. کبودی
   علت زمینه‌ای می‌تواند مهم باشد. اگر درد با تورم و کبودی همراه باشد، به احتمال زیاد شست پا آسیب دیده است، خصوصاً اگر درد ناگهانی بروز کرده و ناشی از ضربه باشد.‌
10. اگر سردی انگشت و تغییر رنگ ناگهانی هم وجود داشته باشد، در این صورت دلیل زمینه‌ای جدی‌تر خواهد بود (احتمالاً یک لخته خونی است که می‌تواند از قلب آمده باشد، یا مسدود شدن سرخرگ‌ها که باعث ایسکمی (نرسیدن خون کافی به بافت‌ها) و نکروز انگشت می‌شود).
11. معمولاً درد ناخنِ همراه با ترشحات قابل رؤیت، قرمزی و تورم، نشان دهنده فرورفتگی ناخن در گوشت و عفونی شدن آن است.
12. درد ناگهانی و قرمزی اطراف مفصل استخوان متاتارسال اول (یعنی نوک انگشت شست) می‌تواند ناشی از افزایش سطح اسید اوریک باشد که باعث بروز حمله نقرسی می‌شود. درد مفصل می‌تواند ناشی از آرتروز یا یک عارضه بسیار جدی‌تر مثل تومور استخوانی باشد.

اگر دلیل کاملاً واضحی برای دردتان وجود ندارد، بهتر است قبل از آنکه عارضه‌تان بدتر شود برای تشخیص به یک متخصص مراجعه کنید.

علل جزئی درد شست پا

• سلولیت (عفونت پوست)
• ناخن فرو رفته در انگشت
• پارونیکیا (عفونت ناخن انگشت پا)
• پدیده یا بیماری رایناد

بیشتر بخوانید :زخم پای دیابتی چگونه ایجاد می‌شود؟

دلایل درد انگشت شست پا

تمام موارد زیر علاوه بر درد می تواند علت سوزش انگشست شست ئا نیز شود.

• نقرس

یکی از دلایل شایع بروز درد در شست پا نقرس است. نشانه‌های شایع این مشکل، بروز درد ناگهانی و شدید، تورم، قرمزی، حساسیت و داغ بودن شست پا است. نقرس بیشتر بزرگ‌ترین انگشت پا (شست) را تحت تأثیر قرار می‌دهد اما گاهی نیز بر سایر انگشتان پا اثر می‌گذارد.

• پای چکشی/پتکی/پنجه‌ای

یکی دیگر از علل شایع درد مفاصل پنجه پا، انحراف استخوان کوچک پنجه پا است. بسته به آن‌که کدام مفصل پنجه تحت تأثیر قرار گرفته باشد، مشکل به وجود آمده اسم‌های متفاوتی دارد:

• انگشتان پا چکشی: در این حالت مفصل میانی پنجه به سمت پایین خم شده و باعث می‌شود مرکز پنجه پا به سمت بالا قوس پیدا کند.
• انگشتان پا پتکی: مفصل انتهایی پنجه (نزدیک‌ترین مفصل به نوک پنجه) به سمت پایین خم شده و از مستقیم قرار گرفتن انگشتان پا ممانعت می‌کند.
• انگشتان پا پنجه‌ای: هر دو مفصل میانی و انتهایی پنجه به سمت پایین خم شده و باعث می‌شود که انگشتان پا پیچ خورده و فرم پنجه حیوانات را به خود بگیرد.

• پینه پا

پینه پا که به کمانی بودن شست پا نیز معروف است یکی دیگر از دلایل رایج احساس درد در انگشت شست پا است. با گذشت زمان، سر انگشت شست به سمت داخل پا تغییر مکان می‌دهد در حالی‌که انتهای آن به سمت خارج پا متمایل شده و حالت بیرون‌زدگی در پا ایجاد می‌کند.

• پنجه تنیسی

پنجه تنیسی با آسیب‌دیدگی‌های مکرر انگشت شست که باعث می‌شود خون در زیر ناخن پا جمع شود ایجاد می‌شود. این مسئله باعث درد ضربانی انگشت شست و قرمز یا سیاه به نظر رسیدن ناخن شست می‌گردد.

• انگشت چمنی

نگشت چمنی از جمله دلایل بروز درد در شست پا بوده و هنگامی به وجود می‌آید که شست پا مقدار زیادی به سمت عقب خم شود. این مسئله باعث آسیب رسیدن به رباط‌های اطراف مفصل می‌شود. نتیجه این اتفاق، احساس درد در ناحیه شست پا، خشکی و تورم آن است.

• مورتون نوروما

مورتون نوروما عارضه‌ای است که عصب‌هایی که بین انگشتان پا قرار دارند را تحت تأثیر قرار داده و باعث درد، خارش و بی‌حسی بین انگشتان پا و کف پا می‌شود. برخی از بیماران در توصیف این درد می‌گویند حس آن‌ها مانند وقتی است که یک سنگ کوچک زیر پایشان قرار دارد.

فرورفتگی ناخن معمولاً در بزرگ‌ترین انگشت پا رخ می‌دهد و هنگامی اتفاق می‌افتد که لبه منحنی کنار ناخن، پوست انگشت را پاره می‌کند. از جمله علائم این مشکل می‌توان به درد شست پا، تورم و قرمزی اشاره کرد.

• التهاب استخوان‌های سزاموئید

استخوان سزاموئید استخوان کنجدی زیر برجستگی توپی کف پا است که تاندون‌های شصت پا از روی آن عبور می‌کند و باعث می‌شود که خم شدن شصت پا با قدرت انجام گیرد.

این برآمدگی باعث می‌شود پا به طرف پایین خم شود استخوان سزاموئید فشار ناشی از راه‌ رفتن و ایستادن را از بین می‌برد باعث مقاومت در بافت نرم زیر مفصل شصت می‌شود در بسیاری مواقع درد استخوان سزاموئیدی همانند درد میخچه می‌باشد.

اگر میخچه در زیر شصت پا وجود داشته باشد این میخچه باعث ایجاد درد استخوان سزاموئید می‌شود.

هنگامی که بافت اطراف استخوان سزاموئید ملتهب شود در اصطلاح به آن سزاموئیدیت می‌گویند این درد سزاموئید در اثر روئیدن مداوم، حرکات تکراری شصت پا ایجاد می‌شود .

همچنین هنگامی که قوس کف پا زیاد شود فشار بیشتری روی استخوان سزاموئید ایجاد می‌شود در صورت وجود آرتریت یا همان آرتروز مفصل شصت پا نیز استخوان سزاموئید دچار درد می‌شود.

در صورتیکه استخوان سزاموئید دچار کاهش ذخیره خون می‌گردد که در اصطلاح پزشکی به آن استروکندریک یا همان استخوان مرده می‌گویند.

این مشکل هنگامی رخ می‌دهد که در استخوان‌های سزاموئید و تاندون‌های اطراف آن تورم به وجود آید. این مسئله معمولاً به دلیل پوشیدن مکرر کفش‌های پاشنه‌بلند و یا فعالیت‌هایی که باعث وارد آمدن فشار زیاد به نوک پنجه پا می‌شود ایجاد می‌گردد.

• آرتروز پنجه پا

آرتروز نیز از جمله دلایلی است که باعث بروز درد در انگشتان پا می‌گردد. آرتروز بیشتر در کف انگشت بزرگ پا در مفصل متاتارسوفارنژیال (MTPJ) رخ می‌دهد.

تشخیص

موقعی که برای اولین بار به پزشک مراجعه می‌کنید، او از شما در مورد علائم، فعالیت‌ها و تاریخچه پزشکیتان می‌پرسد. این پرسش‌ها به او در انجام تشخیص صحیح کمک می‌کنند.

از شما یک معاینه فیزیکی به عمل آمده و یک نمونه خون گرفته می‌شود تا با آزمایش آن عدم ابتلای شما به عارضه‌هایی مانند نقرس یا وجود عفونت بررسی شود.

همچنین از شما عکس رادیولوژی و سایر آزمایش‌های تصویربرداری دیگر (ام‌‌آرآی، سی‌تی‌اسکن) گرفته می‌شود تا پزشک بتواند عدم شکستگی استخوان‌های شست پا یا عدم آسیب‌دیدگی بافت‌های اطراف آن‌ها را ثابت کند. پس از نهایی شدن تشخیص، می‌توان درمان را آغاز کرد.

درمان درد مفصل شست پا

یکی از بهترین روش‌های درمان درد مفصل شست پا، پیشگیری است.

تعدادی از راهنمایی‌ها جهت پیشگیری از درد مفصل شست پا عبارتند از:
• کنترل وزن ایده آل
• انجام تمرین ورزشی منظم، اما بدون فشار اضافی روی مفصل MTP
• اجتناب از پوشیدن کفش‌های تنگ به ویژه نوک تیز
• به پا کردن کفش و صندل مناسب به هنگام آسیب دیدگی و کفش ایمنی در انباری

• کفش‌های مناسب

میزان تفاوت ایجاد شده در اثر استفاده از کفش‌های مناسب بسیار چشمگیر است. کفش‌های دارای طرح و اندازه مناسب باعث ایجاد تکیه‌گاهی برای پاها شده و می‌تواند به جلوگیری از شکل گیری برخی از مشکلات مفصل شست پا و درد شصت پا نیز کمک کند.

این نکته برای کفش‌های ورزشی نیز صادق است. کفش‌های ورزشی مناسب می‌توانند در کاهش میزان آسیبی که موجب انگشت چمنی می‌شود موثر باشند.

• گرما و یخ

مانند آسیب‌های دیگر، موارد زیادی که می‌توانند باعث درد شست پا شوند به راحتی با استفاده از یخ (جهت کاهش تورم) و گرما (‌برای کمک به گردش خون و حرکت مفصل) قابل برطرف شدن هستند.

این اقدامات بخصوص برای درد مفصل ناشی از انگشت چمنی و سزاموئیدیت مفید می‌باشند.

• دارو و کرم

چندین دارو و کرم وجود دارند که پزشک ممکن است برای حل مشکلات مفصل شست پا توصیه کند. برای مثال استروئیدها ممکن است برای کاهش درد شصت شست پا و تورم مورد استفاده قرار بگیرند.

برای مواردی مانند نقرس، توجه پزشکی ضروری است زیرا باید انگشت را با استفاده از داروها و نیز کنترل اسید اوره درمان کرد.

• ماساژ

مانند هر نوع آسیب دیگر در مفاصل یا عضلات، ماساژ می‌تواند به تسکین درد شست پا و ناراحتی کمک کند. مالیدن محل آسیب دیدگی بصورت محکم اما ملایم می‌تواند تاثیر شگفت انگیزی داشته باشد.

• اولتراسوند

درمان با اولتراسوند یک نوع درمان موثر برای درد شصت پا است. در این روش امواج صوتی به ناحیه‌ی آسیب دیده و دردناک ارسال می‌شوند. این امواج با فرکانس یک میلیون لرزش در ثانیه حرکت می‌کنند.

آنها می‌توانند تا ۵ سانتی‌متر در بدن نفوذ کرده و موجب تسکین درد در ناحیه‌ی مورد نظر شوند.

• فیزیوتراپی

در صورتی که درد شست پا دو تا سه هفته طول بکشد، برخی از بیماران برای بازیابی دامنه‌ی حرکتی و نیروی انگشت آسیب دیده و ترمیم آن نیاز به فیزیوتراپی خواهند داشت.

فیزیوتراپیست در درمان‌های دستی مختلفی تخصص دارد که برای کاهش درد انگشت شست پا و افزایش حرکت استفاده می‌شوند.

• لیزر کم توان

لیزر درمانی روشی است که از طول موج‌های مشخص نور برای تاثیر بر بافت‌ها استفاده می‌کند و این عقیده وجود دارد که این کار موجب تسریع فرایند بهبودی می‌گردد.

از این روش درمان درد شصت می‌توان بر روی بیماران مبتلا به درد شست پا به منظور از بین بردن درد شصت پا، تورم و افزایش عملکرد آن استفاده کرد.

• کشش

کشش قبل و بعد از هر فعالیتی که در آن پاها درگیر هستند (بخصوص در صورتی که همراه با دویدن باشد) می‌تواند میزان آسیب دیدگی مفصل را محدود کند.

• حرکت لاک حلزون

روی پهلوی خود دراز بکشید به‌طوری که زانوها ۹۰ درجه خم شده و ران و شانه‌ها جمع شده باشند (در صورت تمایل می‌توانید با استفاده از نوارهایی دور زانوها این کار را سخت‌تر کنید).

زانوی بالایی خود را بلند کنید و سپس به آرامی به موقعیت اولیه بازگردید. مطمئن شوید که در طول این حرکت ران‌ها به طرف عقب یا جلو حرکت نمی‌کنند. دو ست با ۱۵ بار تکرار را برای هر زانو انجام دهید.

• گرفتن حوله

در حالتی بایستید که پای جلو روی یک حوله‌ی صاف قرار گرفته و زانو کمی خم شده است. زانوی عقب خود را صاف نگه دارید.

از انگشتان پای خود برای گرفتن حوله استفاده کنید بطوری که سایر نواحی کف پا در تماس با زمین باشند. ۳ ست با ۱۵ بار تکرار را برای هر پا انجام دهید.

• ضربه زدن با انگشتان پا در حالت نشسته

در حالت صاف بنشینید به‌طوری که پاها به اندازه عرض شانه باز شده‌اند. در حالتی که کمرتان صاف است به‌طور متناوب با انگشتان پای خود به زمین ضربه بزنید.

سعی کنید انگشتان پا را تا حد ممکن و سریع بدون بالا بردن پاشنه‌ی پا از زمین بالا ببرید. می‌توانید این تمرین را با قرار دادن نوارهایی در بالای زانو و اعمال کمی فشار دشوارتر کنید. دو ست شامل ۲۰ تا ۲۵ حرکت را برای هر پا انجام دهید.

• ایستادن با یک پا روی بالش

روی یک بالش (یا یک کوسن که به اندازه‌ای ضخیم باشد که زمین را حس نکنید) در حالتی بایستید که پاها در کنار هم قرار داشته و دست‌ها در دو طرف بدنتان هستند.

مطمئن شوید که وزنتان بطور یکنواخت روی پاها توزیع شده است. یک پا را بردارید و با پای دیگر تعادل خود را حفظ کنید.

سعی کنید که دستان خود را از بدنتان جدا نکنید و وزنتان از طرفی به طرف دیگر حرکت نکند. به مدت ۳۰ ثانیه در این حالت بمانید. برای هر پای خود ۴ بار این حرکت را انجام دهید.