درد واژن

ولووودنیا یا درد واژن، درد مزمن یا ناراحتی در هنگام باز شدن مهبل (واژن) است که هیچ علتی برای آن وجود ندارد و حداقل سه ماه طول می‌کشد. درد و سوزش ناشی از دردمهبل می‌تواند ناراحت کننده باشد و نشستن برای طولانی مدت یا برقراری رابطه جنسی برای غیرممکن و سخت باشد. درد واژن ممکن است ماه‌ها تا سال‌ها ادامه داشته باشد. مبتلایان به ولووودنیا باید بدون خجالت، به پزشک مراجعه کنند. گزینه‌های درمانی برای کاهش ناراحتی وجود دارد و پزشک شاید بتواند علت درد ولوور را تعیین کند، بنابراین معاینه و تشخیص مهم است.

علائم درد واژن

علائم اصلی، درد در ناحیه تناسلی است که می‌تواند به صورت زیر مشخص شود:

1. سوزش
2. درد ناشی از لمس یا هنگام قرار دادن تامپون
3. بدتر شدن درد هنگام نشستن
4. افسردگی و انزوا
5. مقاربت دردناک
6. خارش

درد واژن می‌تواند بر روابط جنسی تأثیر بگذارد و باعث ایجاد اختلالات خلقی و افسردگی شود. اغلب صحبت کردن در مورد درد در ناحیه دستگاه تناسلی شرم آور است و می تواند باعث احساس انزوا شود. درد می تواند مداوم یا موقت باشد. حتی ممکن است فقط در صورت لمس (تحریک) منطقه حساس رخ دهد. احساس درد می تواند در کل ناحیه واژن به صورت عمومی باشد یا فقط درد در ناحیه خاصی مانند دهانه مهبل مشخص شود. بیشتر اوقات، ولووی شما طبیعی به نظر می رسد اما این احتمال وجود دارد بافت ولور کمی ملتهب یا متورم شود.

یک بیماری مشابه درد واژن، وستیبولودنیا می‌باشد که فقط در صورت اعمال فشار به ناحیه اطراف ورودی واژن باعث ایجاد درد می‌شود. اگرچه زنان غالباً برای والوودنیا به پزشک مراجعه نمی‌کنند، اما این بیماری بسیار شایع است. اگر در ناحیه تناسلی خود درد دارید، در مورد آن با پزشک مشورت کنید. مهم است که با تشخیص علت درد و درمان آن از ابتلا به موارد جدی‌تر مانند، عفونت‌های مخمر یا باکتریایی، تبخال، بیماری‌های سرطانی پوست، یائسگی و مشکلات پزشکی مانند دیابت جلوگیری کنید.

چه کسی در معرض خطر درد واژینال قرار دارد؟

زنان در تمام سنین می‌توانند درد واژن را تجربه کنند. در برخی موارد، سابقه پزشکی شما ممکن است خطر را افزایش دهد. به عنوان مثال، تغییرات هورمونی ناشی از بارداری، یائسگی یا هیسترکتومی ممکن است خطر ابتلا به درد واژینال را افزایش دهد. اگر سابقه درمان سرطان پستان دارید، بیشتر در معرض خطر قرار می‌گیرید.
بعضی از داروها ممکن است خطر درد واژن را افزایش دهند. به عنوان مثال، استاتین‌ها داروهایی هستند که به کاهش کلسترول کمک می‌کنند. آنها باعث خشکی واژن می‌شوند. این خشکی می‌تواند به درد واژن منجر شود. افزایش سن نیز یک عامل خطر است. یائسگی باعث تغییرات در میزان هورمون و نازک شدن بافت واژن می‌شود. این مسئله بر روانکاری واژن تاثیر می‌گذارد و می‌تواند منجر به درد واژن شود.

بیشتر بخوانید: درد پشت سر چیست و درمان آن چگونه است ؟

علت درد و گرفتگی واژن چیست ؟

گرفتگی واژن یا اسپاسم ممکن است باعث انقباض شدید و دردناک عضلات واژن شود. البته گرفتگی های واژنی ملایم می تواند نشان دهنده قاعدگی باشد ولی اگر درد شدید باشد باید به پزشک مراجه نمایید.
برخی از شایع ترین علل گرفتگی واژن و همچینن گزینه های درمانی و زمانی که باید به پزشک مراجعه نمایید را با شما در میان می گذاریم.

• عفونت می تواند علت درد و گرفتگی واژن باشد

  عفونت واژن ممکن است موجب گرفتگی، درد شدید، التهاب و ناراحتی شود. انواع مختلف عفونت واژن عبارتند از :

  – عفونت دستگاه ادراری

  – عفونت مخمری

– التهاب و عفونت واژن(واژینیت)

واژینیت، التهاب واژن است که می‌تواند منجر به ترشحات، خارش و درد شود؛ واژینیت شامل دو دسته کلی عفونی و آتروفیک ایت که التهاب می‌تواند ناشی از باکتری، قارچ یا انگل باشد.

واژینیت عفونی

• واژینیت باکتریال:
  

  عفونت باکتریایی به دنبال رشد و تکثیر بیش از حد باکتری‌های غیر هوازی موجود در واژن ایجاد می‌شود؛ ترشحات ممکن است به رنگ سفید مایل به خاکستری، دارای بوی شبیه ماهی و ممکن است بیشتر پس از مقاربت ظاهر شود.

• کاندیدیازیس:

معمولا توسط قارچی به نام کاندیدا‌آلبیکنس ایجاد می‌شود؛ بیشتر در دوره حاملگی، دیابت یا افرادی که داروهایی مانند کورتیکواستروئید‌(داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی) و ضد بارداری‌های خوراکی مصرف می‌کنند، ایجاد می‌‌شود؛ علامت اصلی آن خارش است اما ممکن است ترشح غلیظ سفید، که شبیه پنیر روستایی نیز داشته باشند.

• تریکومونیاز:

توسط یک انگل ایجاد می‌شود و معمولا با مقاربت جنسی منتقل می‌شود؛ ممکن است در ایجاد سرطان سرویکس، عفونتهای بعد از عمل، پی‌آمدهای ناخواسته بارداری، بیماری التهابی لگن و نازایی، نقش داشته باشد؛ ترشحات رقیق واژن که زرد مایل به قهوه‌ای و گاهی کف دار است، خارش شدید و حساسیت ولو و واژن، وجود دانه‌های قرمز رنگ و داشتن بوی تعفن از دیگر نشانه‌های آن است.

علائم واژنیت عفونی

• تغییر در رنگ، بو و میزان ترشحات واژن
• تحریک و خارش ولو و واژن
• درد در طی مقاربت
• سوزش ادرار
• خونریزی کم یا لکه‌بینی واژن
• بوی ناخوشایند ترشحات
• در آتروفی خشکی و خارش واژن، سوزش واژن، کوتاه و سفت شدن کانال واژن وجود دارد.

عوارض واژنیت عفونی

در زنان باردار، واژینوز باکتریال و تریکومونیاز باعث زایمان زودرس و تولد نوزاد با وزن کم می‌شود؛ زنان با واژینوز باکتریال یا تریکومونیاز هم در معرض خطر بیشتری برای دستیابی به HIV و سایر عفونتهای منتقله از راه جنسی هستند؛ در کاندیدیاز ممکن است به علت تورم، خراشیدگی و التهاب، نزدیکی جنسی دردناک و یا غیر ممکن شود؛ همچنین به علت اصطکاک در حین راه رفتن، ممکن است بیمار دچار ناراحتی در هنگام راه رفتن شود؛ آتروفی منجر به تغییر در محیط اسیدی واژن می‌شود که فرد را بیشتر مستعد ابتلا به عفونت با باکتریها، مخمر یا سایر ارگانیسمها می‌کند؛ ممکن است تغییرات آتروفیک واژن با تغییر در سیستم ادراری که می‌تواند منجر به مشکلات ادراری شود همراه باشد و بیمار تکرر ادرار یا فوریت ادرار کردن یا سوزش با ادرار کردن را تجربه کند.

واژینیت آتروفیک

نازک شدن و التهاب دیواره‌های واژن به دلیل کاهش استروژن است که اغلب پس از یائسگی رخ می دهد اما می‌تواند در طی شیردهی یا کاهش تولید استروژن در بدن(پس از عمل جراحی برای برداشتن هر دو تخمدان، یائسگی، جراحی، پس از پرتودرمانی لگن برای سرطان، پس از شیمی درمانی برای سرطان) نیز رخ دهد؛ تشخیص آتروفی واژن با معاینه لگن، تست پاپ اسمیر و آزمایش ادرار ممکن است.

• یکی دیگر از علل احتمالی درد و گرفتگی واژن، قاعدگی است
  گرفتگی واژن یکی از علایم شایع قاعدگی است که به دلیل انقباضات رحم ایجاد می‌شود.
  با وجودی که گرفتگی پیش از قاعدگی در عضلات کف لگن بیشتر شایع است ولی ممکن است در واژن هم ایجاد شود.
  این دردها باید با شروع قاعدگی رفع شوند ولی اگر درد شدید در ناحیه لگن با وجود خونریزی داشتید باید به پزشک مراجعه نمایید.
  پزشک می تواند داروهای کنترل بارداری برایتان تجویز کند تا میزان درد لگن و ناراحتی های ناشی از قاعدگی را کاهش دهد.
• دیسپرونیا باعث درد واژن می شود
  دیسپپرونیا Dyspareunia اصطلاح پزشکی است که برای رابطه جنسی دردناک استفاده می‌شود.
  این درد ممکن است هم‌زمان با رابطه جنسی یا بلافاصله بعد از آن رخ دهد.
  برخی از افراد زمانی که از تامپون استفاده می‌کنند این درد را تجربه می‌نمایند.
  دیسپرونیا به طور معمول مانند گرفتگی قاعدگی به اضافه درد عمیق و سوزش داخل لگن است.
  علل این درد می‌تواند عفونت، التهاب سابقه جراحی مهبل یا رحم باشد.
• آندومتریوز عامل درد شدید واژنی

درد کشیدن،درد قاعدگی،دل درد،درد واژن
اندرومتریوز Endometriosis زمانی رخ می‌دهد که سلول‌های بافت رحم در خارج از رحم رشد می‌کنند.
این بافت ها در زمن قاعدگی منقبض شده و خونریزی می کنند ولی از بدن خارج نمی‌شوند و در نتیجه باعث درد و گرفتگی عضلانی می‌شوند.
اگر اندومتریوز در واژن ایجاد شود باعث گرفتگی در ناحیه واژن خواهد شد. با این حال برخی افراد مبتلا به گرفتگی واژن ممکن است درد شدیدی به علت تورم این بافت‌ها در مهبل خود احساس کنند.

• اختلالات کف لگن
  زنانی که زایمان کرده‌اند ممکن است اختلالات کف لگن را تجربه کنند.
  این مشکل موجب درد، گرفتگی و علایمی دیگر در عضلات کف لگن که تضعیف شده، بشوند.
  اختلالات کف لگن علاوه بر گرفتگی واژن ممکن است منجر به یبوست، درد در رابطه جنسی و مشکل کنترل ادرار شود.
• بیماری التهاب لگن
  بیماری التهاب لگن Pelvic inflammatory disease یا به اختصار PID، شرایطی است که به علت عفونت در اندام‌های لگن ایجاد شده و منجر به التهاب واژن می‌شود.

علایم می‌تواند از خفیف تا شدید باید و ممکن است شامل علایم زیر باشد:

• خونریزی بین دوره ها
• درد در قسمت پایین شکم
• درد در هنگام رابطه جنسی
• ترشح غیر معمول با بوی نامطبوع از واژن

• گرفتگی واژن
  افراد مبتلا به بیماری‌های مقاربنی مثل گنوره یا کلامیدیا احتمال بیشتری دارد که به التهاب لگن دچار شوند.
• فیبروئید رحم عامل درد واژن
  فیبروئید رحم رشد غیر سرطانی بافت داخل رحم است که در افراد 30 تا 40 سال شایع تر است ولی در زنان یائسه هم دیده می‌شود.
  فیبروئیدهای رحمی می‌توانند خونریزی شدید، گرفتگی واژن، درد در هنگام رابطه جنسی و احساس فشار در پایین شکم ایجاد کنند.
• وولوو دینا
  وولوودینا Vulvodynia شرایط پزشکی است که در آن فرد بدون هیچ علت مشخصی به مدت 3 ماه یا بیشتر در ناحیه تناسلی خارجی درد را تجربه می‌کند.

علائم و نشانه های بیماری ولوودینیا
علامت اصلی ولوودینیا، درد و ناراحتی در ناحیه تناسلی است. ناحیه تناسلی شامل ناحیه پایین شرمگاه (تپه ونوس)، کلوتوریس (چوچوله)، مجرای ادرار، لب بیرونی و داخلی واژن و خود واژن (مهبل) می‌باشد، لازم است که بدانید، واژن یک کانال عضلانی است که از قسمت بیرونی اندام تناسلی (فرج) تا دهانه رحم کشیده شده است. پوشش داخلی رحم (خون ریزی دوره قاعدگی) در دوره پریودی خانم‌ها به داخل واژن ریخته شده و به خارج از بدن هدایت می‌شود و دخول در حین نزدیکی از طریق واژن انجام می‌پذیرد و خروج نوزاد در حین تولد نیز از آن مجرا امکان پذیر می‌گردد. درد و ناراحتی در نواحی شرح داده شده می‌تواند به صورت‌های زیر حس شود:

1. سوزش
2. درد
3. خارش
4. گزیده یا زخم شدن
5. مور مور شدن
6. مقاربت دردناک
7. خفقان و سفتی
   بافت های فرج ممکن است کمی متورم و یا ملتهب به نظر برسد ولی در اغلب موارد فرج شما نرمال و معمولی است.
   احساس درد و ناراحتی ممکن است ثابت باشد و یا گاه به گاه حس شود، می تواند ماه ها و حتی سالها طول بکشد و همچنین می تواند بطور ناگهانی ناپدید شود، همانگونه که شروع شده بود.
   شما ممکن است درد را در کل ناحیه فرج خود حس کنید (بصورت یک درد عمومی) و یا ممکن است در یک ناحیه مشخص مانند دهانه واژن احساس شود.
   در وضعیتی مشابه (سندرم ویستیبولودینیا vestibulodynia) ممکن است درد و ناراحتی فقط در زمان وارد شدن فشار به ناحیه اطراف مدخل واژن (دهلیز فرج) رخ دهد مثلا هنگام مقاربت جنسی.

• سقط جنین
  سقط جنین به حالتی گفته می‌شود که بارداری قبل از هفته بیستم به اتمام برسد. سقط جنین علاوه بر گرفتگی واژن با لکه بینی یا خونریزی و درد شکم همراه است.
• درد استخوان ناحیه تناسلی در بارداری

هنگامی‌‌که مفاصل قدرت کافی نداشته باشند، باعث بی‌ثباتی و درد در این ناحیه می‌شود. یکی از شایع‌ترین نشانه‌های SPD، درد استخوان‌ لگن است. بیشترین درد در قسمت جلویی استخوان شرمگاهی زیر موهای ناحیه شرمگاهی ایجاد می‌شود. در برخی بانوان، کوچک‌ترین حرکت نیز دردناک خواهد بود. بیرون آمدن از تختخواب، رفتن به وان حمام یا ماشین، شلوار پوشیدن، نشستن برای مدت طولانی یا انجام کارهای تکراری، دشوار خواهد بود.

ممکن است متوجه ورم استخوان شرمگاهی شوید و یا در راه رفتن خود دچار مشکل شوید. حتی شاید صدای استخوان‌‌های پا و زانوی خود را هنگام راه رفتن بشنوید. پزشک یا ماما می‌توانند به خوبی شما را راهنمایی کنند تا نشانه‌های خود را پیدا کنید. اشکال در راه رفتن، در نتیجه ضعف و شل‌شدگی رباط‌های لگن است.

عوامل خطر درد استخوان ناحیه تناسلی در بارداری

اگر دوقلو باردار هستید، اولین بارداری شما نیست و یا اگر جنین بسیار بزرگی دارید، به احتمال زیاد درد بیشتری را در استخوان‌ لگن تجربه خواهید کرد. درد اختلال اتصال شرمگاهی (SPD) در بارداری قبلی نیز یک عامل خطر محسوب می‌شود.

انواع دردهای واژینال در بارداری

انواع دردهای واژینال تجربه شده توسط زنان می تواند به طور گسترده به سه نوع تقسیم شود که در این بخش از بارداری نمناک عنوان کرده ایم.
1.درد شدید:
این، یک اتفاق شایع در زنان باردار است و درد سوزشی نیز در این رده قرار دارد. این امر ممکن است به دلیل کشش عضلات رحمی در هفته 5ام تا 8ام بارداری رخ دهد. علت دیگر, نفخ شکم مادر است. اگر درد در طول هفته 37ام شروع شود, معمولاً به خاطر زایمان است.

2.درد مکرر:
درد مکرر یک مشکل شایع در میان زنان است نه تنها فقط در دوران بارداری. این مشکل معمولاً به علت فرآیندهای التهابی در لوله‌های رحمی و یا دهانه رحم ایجاد می شود. اگر درد پس از درمان به سرعت فرو بنشیند, دلیلی برای نگرانی وجود ندارد – با این حال, اگر افزایش یابد, قطعاً باید به پزشک مراجعه کنید.

3.درد مقطعی:
درد مقطعی کوچک هنگام بارداری یک اتفاق شایع است و احتمالاً نتیجه رشد رحم است. با این حال, این می تواند نشانه التهاب مثانه در مراحل اولیه بارداری باشد. اگر درد در مراحل بعدی بارداری رخ دهد, باید سریعاً با آمبولانس تماس بگیرید – که ممکن است به دلیل کنش جفت باشد. در پایان روز باید همیشه با پزشک خود مشورت کنید.

تشخیص درد واژن

متخصص زنان، برای شناسایی هر گونه اختلال و یا هر گونه مشکل احتمالی دیگر، انجام معاینه لگنی را تجویز می کنند. برای این کار با استفاده از یک گوش پاک کن مناطق درد در واژن شناسایی می شود. تست های تشخیصی بیشتر شامل موارد زیر می باشند:

1. کولونوسکوپی برای بررسی منطقه روده
2. آزمایش باریوم که با قرار دادن ماده ای به نام باریم در راست روده عکس اشعه ایکس گرفته می شود.
3. MRI یا سی تی اسکن
4. سونوگرافی از منطقه لگن
5. سیستوسکوپی که در آن با استفاده از یک دوربین کوچک پیشابراه و مثانه بررسی می شود.
6. آزمون های لازم برای تشخیص سرطان
   اگر علت فیزیکی درد واژن قطعی نیست یک درمانگر جنسی و یا یک مشاور ممکن است قادر باشد در تعیین هر گونه دلایل عاطفی یا روانی زمینه ای درد، کمک کند.

پیشگیری از درد ناحیه تناسلی

همان طور که گفته شد، علل زیادی منجر به ایجاد درد در واژن میشوند و طبیعی است که ما نمیتوانیم جلوی همه آنها را بگیریم اما میتوان با رعایت چندین نکته به سلامت واژن کمک کنیم تا کمتر دچار مشکلات مربوط به آن شویم.

1. نداشتن رابطه‌جنسی محافظت‌نشده به علت شانس بالای ابتلا به بیماریهای مقاربتی
2. رابطه‌جنسی آرام و نرمال ذاشته باشید زیرا روابط شدید باعث آسیب رسیدن به ناحیه لگن شده و می‌تواند موجب آسیب واژن شود
3. استفاده مداوم از محصولات انتی باکتریال مخصوص ناحیه تناسلی را کنار بگذارید .
4. محصولات ضدبارداری مثل اسپرم‌کش‌ها و رینگ‌های واژن ،اسفنج یا دیافراگم هم ممکن است موجب آسیب واژن شوند.
5. اضطراب و افسردگی می‌تواند با پایین بودن سطح انگیختگی جنسی در ارتباط باشد و موجب ناراحتی یا درد در زمان رابطه‌جنسی شود.
6. ورزش را فراموش نکنید .ورزش هم میتواند عضلات شما را قوی کند و هم با تاثیر مثبت روی روحیه شما به داشتن رابطه جنسی بهتر و واژن سالمتر کمک میکند. ورزش کگل نه تنها میتواند یک عامل جلوگیری کننده باشد ،بلکه به عنوان درمان نیز میتواند کمک کننده باشد.
7. همیشه از لباس زیر نخی و آزاد استفاده کنید و از پوشیدن شلوارهای تنگ به مدت طولانی پرهیز کنید.
8. ورزشهایی مثل دوچرخه سواری یا سوار کاری در طولانی مدت ممکن است باعث اسیب به قسمت بیرونی اندام تناسلی شود .

درمان درد اندام تناسلی

دارو درمانی:
درمان این درد ها با توجه به علت ایجاد کاملا متفاوت است.برای درمان عفونتی که باعث درد می شود، آنتی بیوتیک تجویز می شود. داروهای دیگر برای کنترل درد واژن شامل داروهای ضد افسردگی، هورمون درمانی است.در مواردی که مشکل خاصی نباشد تجویز مسکن برای مدت کوتاه یا بلند باعث کاهش درد میشود .

مشاوره و روان درمانی:
گاهی دردها بعد ازمدتی از بین میروند ولی گاهی متاسفانه بدون یافتن علت خاصی ممکن است برای مدت طولانی ادامه داشته باشد.در این موارد میتوان از یک روانپزشک نیز برای بهبودی بیشتر کمک گرفت.

جراحی:
برای از بین بردن بعضی از علتها که باعث درد واژن می شوند باید جراحی را به کار برد مثلا در مواردی که براثر افزایش سن و یا زایمانهای سخت بیمار دچار افتادگی های شدید شده است.

بیوفیدبک:
بسیاری از دردها در مهبل (واژن) به دلیل انقباض عضلات ایجاد می شود. از این رو درمان بیوفیدبک می توان با استراحت این عضلات، به کاهش درد کمک کند.

لوسیون های واژن:
لوسیون هایی وجود دارند که می توانید آن را در طول رابطه جنسی و با به صورت موضعی برای کاهش علایم استفاده کرد خصوصا در مواردی که خشکی واژن آزاردهنده باشد.

ورزش کگل:
گاهی میتوان با تقویت عضلات کف لگن از ایجاد درد جلوگیری کرد.بهترین ورزش برای این منظور انجام تمرینات کگل به صورت مداوم و منظم است.

دکتر سیامک مرادی

عضو هیات مدیره انجمن درد ایران و عضو انجمن جهانی درد امریکا (IASP) می باشم. همچنین عضو کارگروه ستاد سلولهای بنیادی نهاد ریاست جمهوری نیز هستم. در حوزه های مختلف کنترل و درمان انواع دردهای بدن به بیماران و مراجعه کنندگان خدمات ارائه میکنم.

مطلب قبلی

درد آرنج ، علت ها و درمان آن

Read More

مطلب بعدی

واکسن کرونا چگونه عمل میکند و مقایسه انواع آن

Read More